Wat moest Hébert Leemans bijna 300 jaar geleden geweten hebben dat zijn muziek ooit de eerste zou zijn die opnieuw met publiek gespeeld zou worden na 8 maanden stilte door een pandemie? De man zou geweten hebben dat hij erfgoed had geschreven. We kunnen het niet genoeg zeggen. Onze Belgische componisten werden van de polyfonie, naar de barok en het classisisme toe geprezen voor hun verdiensten. We kennen nu namen als Haydn en Mozart uit die periode, terwijl onze eigen componisten in het buitenland enorm werden gegeerd. Zo verging het ook de Brugse componist Hébert Leemans (1741-1771), wiens muziek werd voorgesteld in Amuz op 9 juni, de eerste dag waarop cultuur terug mocht leven in ons land. Het Terra Nova Collective o.l.v. Vlad Weverbergh voelde zich sterk, blij, machtig. Dit zorgde voor een buitengewone dimensie aan het geheel. Geen mondmaskers op het podium, vrije communicatie, iedereen genoot. Feest wel een beetje.
Bloed
Leemans groeide op in een muzikale familie. Zijn vader was beiaardier en er was zo’n beetje een erfopvolging ontstaan binnen de familie. Johannes was de jongste van vier telgen en genoot daardoor zijn muzikale opvoeding van vader en broers. Zijn broer Hieronimus was organist en speelde een actieve rol in de Confrérie van het Concert in Brugge, waar beter amateurmuzikanten uit begoede milieus samenkwamen om te musiceren voor het goede doel. Daar werd het uitzonderlijke talent van Hébert opgemerkt.
Carrière
Hoe Hébert naar Parijs trok is niet meteen geweten, maar wel dat zijn Opus 1 er in 1765 van de pers rolde. Een migratie is niet zo makkelijk. Maar blijkbaar had de jongeman genoeg middelen om de eerste periode te overbruggen. Hij kreeg o.a. hulp van zijn doopmeter, Anna van Caloen, wiens man burggraaf Pieter de Vooght was. Leemans begon vrij onmiddellijk kinderen te onderwijzen uit aristocratische middens en wordt in publicaties omschreven als succesvol zang- en celloleraar. Hij bleef vooral in die middens hangen. Hij trouwde met Françoise Félicité Plancke, die vermoedelijk van Vlaamse afkomst was. Ze kregen 2 kinderen. Leemans stierf plots en jong. Hij liet zijn gezin niet onbemiddeld achter. Hij stierf vlak voor de ontwikkeling van de Parijse Symfonische cultuur, waardoor zijn potentiële verdere ontwikkeling voor eeuwig mist der geschiedenis zal blijven. Anderen in zijn situatie, zoals François Gossec konden zichzelf later wel op de kaart zetten, en verwijzen naar hun afkomst, bvb “Gossec d’Anvers”. Gossec schreef 24 symfonieën die bepalend werden voor de Franse symfoniecultuur. Hébert schreef er ondanks zijn vroeger overlijden 14. Er is weet van verloren gegaan werk, dus het moeten er meer geweest zijn.
Haydn
De Franse Symfonieën kwamen vooral tot ontplooiing in kerken, kloosters en bisschoppelijke paleizen. De meest prestigieuze vonden echter plaats achter gesloten deuren, op privé-locaties bij de aristocratie, daar waar Leemans zijn carrière zich voornamelijk afspeelde. De manier van opvoeren die toen gebruikelijk was, was het koppelen van stukken symfonie aan symfonieën van andere compatibele componisten waardoor er een mooi geheel ontstaat, een stijl waar het Terra Nova Collective, samen met het uitvoeren op historische instrumenten, ook bij zweert.
Voor deze gelegenheid koppelden ze Leemans aan Joseph Haydn (1732-1809), de vader van de symfonie. La Passione werd vermoedelijk geschreven in het kader van de passietijd en roept een eerder religieuze sfeer op, bezorgde smarten. Dit blijkt wonderwel te kaderen bij de muziek van Hébert Leemans. Een mooi voorbeeld hiervan is het Andante uit Leemans’Symfonie nr 9 in G. Mooie lange strijkbogen die verdriet, maar evenzeer geborgenheid uitstralen. Daarnaast mag het toch ook eens vinnig zijn, toont ons de Symfonie nr. 12 in D, vooral tijdens het Tempo da caccia. Leemans kon inspelen op gelegenheden zoals het van hem werd gevraagd, zoveel is duidelijk. Maar toch kan zijn muziek ook zo persoonlijk aanspreken. Daarom mag hij eigenlijk niet in uw platenkast ontbreken, om nooit vergeten te worden…
Dubbele CD, uitgegeven door Et’cetera, KTC1721 – Etcetera records (etcetera-records.com) – verdeeld door http://www.outhere-music.com
Met dank aan David Vergauwen voor de historische insteek
https://terranovacollective.com/
Gemist? U kunt het hier opnieuw bekijken