Nominatie Gouden Label Poëzie is de taal van hoop, wanhoop, contemplatie en nog zoveel meer. Er is haast niets op deze wereld dat niet door middel van poëzie kan worden voelbaar gemaakt. Zo geldt dit minstens voor muziek. Wanneer poëzie op zo’n diepe manier wordt ervaren dat men ze kan vertalen en kracht bijzetten in muziek, kan het op een emotionele veldslag lijken waar alles van jezelf inkruipt. Zo ook klinkt A Symphony of Trees, een meesterwerk van Piet Swerts (*Tongeren, 1960)opgedragen aan de stad Ieper en soldaat-dichter Ivor Gurney (1890-1937).
Honderdachtendertig iepen groeien sinds 2015 op één lijn in Ieper. Ze symboliseren de frontlijn van de slag bij Passchendaele in 1917. Toen de stad werd heropgebouwd werd het War Requiem onder leiding van componist Benjamin Britten in de Sint-Maartenskathedraal uitgevoerd op 4 november 1967. Nu de slag een eeuw geleden plaats vond verdiende de nagedachtenis een nieuw werk. Het werd een magistraal, innemend, emotioneel en vooral beklijvend werk. De Britse dirigent David Angus leidde op 15 september 2017 – op diezelfde plaats als toen in 1967 – het Symfonieorkest Vlaanderen, sopraan Lee Bisset en tenor Thomas Blondelle samen met de driehonderdvijftig koorzangers – ook kinderen. Zo werd een totaalbeeld geschapen aan de hand van een selectie van zeven stuks uit de honderden gedichten van Ivor Gurney waarin hij alle facetten van de strijd, het landschap en kameraadschap omschreef. Soms ook hoop, zoals blauwe lucht, of een zonsopgang.
Het werk begint met een teken van bewustwording. Orgelklanken grijpen recht naar je ziel en nemen je als het ware mee in een soort van emotionele draaikolk. Er wordt een punt gemaakt; een grootse Symfonie – een cyclus aan negentien geladen vocale composities met daartussen vier instrumentale – zal u een verhaal vertellen waar u in wordt meegesleurd en dat u vervolgens nooit meer mag vergeten. De vrouwelijke tegenstemmen voeden het drama. Zij verhalen de gedichten van de vrouwelijke dichters Charlotte Mew (1869-1928) en Margaret Postgate Cole (1893-1980). Hierbij ligt een focus op het vrouwelijke oorlogsdrama; de geliefde, de vader of broer die naar het slagveld vertrokken en waarvan niet geweten was of ze ooit zouden terugkeren. De slag eiste tenslotte honderdvijfenzeventigduizend – vooral jonge – levens. Gurney zelf was toen met zijn zevenentwintig lentes al tien jaar ouder dan een groot aantal van de gesneuvelden.
Het werk is harmonisch ijzersterk opgebouwd. Thema’s en motieven – die minstens zoveel facetten van de strijd belichamen als de honderdachtendertig bomen – keren herkenbaar weer zodat men het echt nooit meer zou vergeten. Zo wordt de diepgang trouwens extra opgebouwd. Na het horen van dit werk zindert het nog dagenlang na. Je voelt de ontreddering, de onzekerheid, de chaos, de wanhoop, de kleine lichtpuntjes van hoop die meestal worden gezien in de enige zekerheid die er nog was; het licht van de zon.
Het zal nooit meer worden vergeten…
- WAT: A Symphony of Trees
- WIE: Piet Swerts
- UITGAVE: Phaedra 5412327920988 PH92098