Het heeft iets mysterieus wanneer zoveel dingen samenkomen dat het toeval de macht van het hogere bijna ontegensprekelijk aanwijst; het hogere in de vorm van het Goddelijke, het muzikale, datgene dat aanwijst wat doorleeft na de dood. Organist Peter Van de Velde leeft haast in symbiose met het Pierre Schyven orgel uit 1891 dat zich in de O.L.V. Kathedraal te Antwerpen bevindt en is steeds op zoek naar manieren om de schoonheid van het instrument waarvan hij de 5e titularis is naar buiten te brengen.
Magie
Zijn zoektocht kwam deze keer uit bij César Franck (1822-1890). De Franse, van oorsprong Belgische componist wijdde zowat zijn leven aan het klavier, het orgel in het bijzonder. Het queestegevoel is nooit ver, het spirituele zonder absoluut dogma waarbij men door muziek zelf impulsen ervaart die vragen oproepen en op zoek gaat naar zichzelf binnen het grotere geheel.
Laat de Prelude, Choral et Fugue CFF 24 hiervan een stichtend voorbeeld zijn dat vele fans van het klavier nog steeds laat vertrekken op die mentale wandeling door een beneveld landschap vol verwondering en mystiek. Het zijn de zachtheid en tegelijkertijd de kracht van het Schyven orgel die hier een verwonderende geborgenheid oproepen en sferen nog mooier accentueren. Net zoals op de andere CD’s van Peter Van de Velde ervaart men steeds weer de sfeer van de Antwerpse Kathedraal als een soort van herkenbare identiteitsgarantie.
Eigen visie
César Franck schreef tijdens zijn leven nog zoveel meer, maar werd ondanks een aantal succes niet altijd meteen begrepen. Door het cyclische karakter van zijn muziek, werd hij af en toe onterecht als een soort van Wagner wannabe versleten. Dit alles ondanks het feit dat zijn muziek wel degelijk puur een eigen product volgens een eigen visie was en op zoveel manieren verschilde in stijl en bezetting. Hij was trouwens door zovele anderen geïnspireerd, vooral door Bach, wat eigenlijk niet verwonderlijk is. Zowel Bach als Franck gedijen nog steeds het best onder oude gewelven om de volle betekenis achter hun muziek hoorbaar en voelbaar te maken.
Daarom is het interessant om een aantal orgeltranscripties toe te voegen aan het album, die de luisteraar de kamermuziek van Franck leert kennen. Door alles naar een noemer terug te brengen, krijgt het nog extra meerwaarde. César Franck blijft tenslotte een organist aan de basis. Het is vanuit die sfeer, kennis en klankkleur dat alles begint. Geen betere manier om het geheel te doorgronden en over te brengen. Het album is bijgevolg een drieledig visitekaartje tot de mystiek van het gebouw, de figuur die César Franck was en de begeestering van Peter Van de Velde tijdens het bespelen van het Schyven orgel.
Restauratie
Het was de Belgische bouwer Pierre Schyven die het orgel bouwde, bijgestaan door enkele vooraanstaande musici van dat moment zoals organisten en componisten Edgar Tinel en Joseph Callearts en musicoloog Léon de Burbure. Callaerts – Van de Velde maakte eerder al een opname van zijn werk – zag het orgel in de St. Sulpice kerk in Parijs, gebouwd door Aristide de Cavaillé-Col als perfecte voorbeeld. Ook de Duitse orgelbouwer Walcker &co. dingde mee. Een kleine prijsdiscussie met Cavaillé-Col zorgde ervoor dat de opdracht naar Schyven ging die hierdoor het grootste orgel bouwde uit zijn carrière. Joseph Callaerts werd de eerste titularis. Doordat Schyven in tijdnood kwam, werden een aantal punten minder gedetailleerd afgewerkt. De restauratie die van 2014 tot 2018 liep zorgde voor een volledige afwerking en herstel zoals Schyven het zelf zou hebben gewild. Van al dat moois, gecreëerd door generaties vakmensen, moet men wel even stil worden.
Vind rust met dit album en voel de verwondering.
Jan Valach
Het album werd opgedragen aan de Antwerpse, van Slovaakse afkomst dirigent, componist en organist Jan Valach (1925-2019). Hij leefde sinds 1971 in Antwerpen, van waaruit hij internationale faam genoot en waar hij dirigent was aan o.a. de Koninklijke Vlaamse Opera. De transcriptie van de Symphonie en re mineur (1887) op het album is van zijn hand. Het ontroerende toeval wil dat hij de nacht waarop de opname plaatsvond overleed.
Al dit moois is verkrijgbaar via http://www.outhere-music.fr