Het is voor klassieke muzikanten steeds een fascinatie geweest om muziek uit te voeren op zo’n manier dat men het dichtste komt te staan bij hoe de componist zelf zijn muziek heeft ervaren. Vooral wat de muziek van Johann Sebastian Bach betreft, zijn er al honderden benaderingen gemaakt. Eenheidsworst? Neen, vergeet het. Stuk voor stuk interessante studies. De klaviermuziek van Bach wordt tenslotte al drie eeuwen met volle goesting en innovatie gespeeld door pianisten overal ter wereld.
Experiment
Stel u voor dat u dit album zou opleggen zonder het boekje te lezen? U zou een beetje in de war geraken door het pianistieke spel dat wordt uitgevoerd op een instrument dat u nog een heel klein beetje aan een klavecimbel doet denken. Een frisse ervaring, alsof de muziek nog beter tot zijn recht komt. Het waren de Silbermanns die de eerste moderne piano’s bouwden en tijde van Bach. Het was Frederik de Grote van Pruisen die enorm geboeid raakte door het instrument. Zo erg zelfs dat hij Bach himself uitnodigde om het instrument in zijn kasteel te komen bespelen. Er stond er niet eentje, maar in iedere hoek stond er gewoonweg eentje. Bach kon er op los experimenteren. Bach had al eerder gespeeld op ene Silbermann, op verzoek van de bouwer zelf. Hij vond de klank toen uniek, maar het geheel te stroef om te bespelen. Silbermann nam de opmerkingen mee en herbouwde de piano. De herwerkte piano ’s die in 1747 in het kasteel werden geleverd, kregen zijn goedkeuring mee.
Hamers
Het zou zijn zoon Carl Philipp Emanuel Bach zijn, die er dagelijks in het kasteel fluitsolo’s op diende te begeleiden. Toch, het instrument was nog iets te plomp voor de jonge componist, die veel meer hield van clavichord. Klavecimbel vond hij iets te zielloos. Over smaken en kleuren werd toen al niet gediscussieerd, of net wel? Laat ons stellen dat men vermoedt dat deze uitspraak van CPE de eerste versie van Silbermanns piano betrof. De eerste versie werd trouwens gebaseerd op schetsen van de vroeg achttiende eeuwse Cristofori-techniek. Vermoedelijk kreeg Silbermann voor de tweede versie een echte Cristofori in handen om te bestuderen.
Hoe het allemaal ook mocht gebeurd zijn. die avond in 1747 was het startpunt, waarop Bach enkel nog maar pianomuziek zou spelen en schrijven aan een Silbermann. Hij ervoer het instrument als een clavichord met een groter klankvolume, meer registers en eindeloze mogelijkheden.
Complex
Hij was al de veertig voorbij toen zijn eerste opus, geschreven op het instrument, verscheen. Vaak kreeg hij de commentaar te complex te schrijven. Vermoedelijk had dit te maken met de kennismaking van het publiek met de nieuwe piano, waar Bach als virtuoos onmiddellijk al eindeloze mogelijkheden in had ontdekt. Het is ook zo dat Bach alle muzikale ornamenten in de partituur verwerkte, zonder daarbij de improvisatiecapaciteiten van de uitvoerder uit te dagen. Dat werd hem zo verweten. Hijzelf echter, ging ervan uit dat hij de muziek zo schreef, dat het eenieder die ze wilde studeren ten goede kwam. Hij zag zichzelf als universeel pedagoog. Hij liet zich ook vaak inspireren door de Franse componisten, maar slaagde erin de muziek zo te verweven dat ze werd verlicht. Hij wist dit ook in zijn unieke contrapuntcomposities te doen voor klavier. Iets waar zijn Silbermann de ideale partner voor was. Vanuit dat muzikale huwelijk stamt dit album als een soort van nazaat.
Vivant
Levendige muziek, gebracht door een pianist van bij ons, op een kopie, gebouwd door Kerstin Schwarz. Toby Sermeus is begeesterd door historische piano’s en hun techniek. Dit pianistiek in de praktijk omzetten is zijn grootste uitdaging. U hoort hier een licht verteerbaar en fijnzinnige Bach. Mooie verwevenheden vanuit een heldere visie. Uitgegeven door het eveneens Belgische label Et’cetera. Bach leeft.
KTC 1723 – http://www.outhere-music.com