Dat Engeland een van de belangrijkste trefpunten was voor barokcomponisten is een vaststaand feit. We hebben her hier al zo vaak geschreven; het is niet omdat je toen een gekend man was, dat je ook de geschiedenis in zal gaan. Alles hangt af van hoe bronnen werden bewaard en doorgegeven. In het geval van Henry Purcell ( 1659-95), verliep het lichtelijk anders. De man ging wel degelijk de geschiedenis in, maar een deel van zijn werk niet, of half. Zo waren de Fantasias een belangrijk modeverschijnsel aan het einde van de zeventiende eeuw. Wie ze gespeeld hebben, en op welke instrumenten? Daar hebben we het raden naar. Toch ging het Chelys Consort of viols , een vermaard Brits ensemble dat zich toespitst op ouder muziek – op zoek naar antwoorden.
De collectie, Fantazias and In Nomines, die bewaard bleef is indrukwekkend. Purcell was nauwelijks twintig jaar oud wanneer hij ze afwerkte. De meester zou spijtig genoeg slechts 36 jaar oud worden. Wat we wel weten, is de exacte datum waarop ze werden geregistreerd, 31 augustus 1680. Wie ze speelde, wanneer en waarom. Het blijft een raadsel. Er zijn weinig aanknopingspunten omdat ze een geheel eigen karakter hebben. Ze vallen niet te vergelijken aan werk van bvb. Johann Sebastian Bach uit die periode.
Er zijn verschillende elementen die de zoektocht bemoeilijken. Zo werd er in die tijd in gelegenheidsconsorten gespeeld. Instrumenten werden voor de gelegenheid samengevoegd en konden uit verschillende categorieën bestaan. Zo waren blazers tussen strijkers af en toe heel gewoon. Het was vooral tijdens de jaren van de Britse burgeroorlog (1642-1651) dat de muzikale traditie was beginnen te veranderen. Muziek mocht archaïscher worden, dansbaarder, uit verschillende stijlen bestaan. Daar moet Purcell zijn inspiratie uit hebben gehaald. De traditie stond tenslotte aan zijn wieg in de plaats van omgekeerd.
De oorlogsfantazias, zoals we ze even zullen noemen, werden de basis van nieuwe werken, waarin nieuwe ritmes werden ontdekt. Er werd gezegd dat de Koning van Engeland ze liefst rechtopstaand genoot om ze nog beter te kunnen beleven.
Het is waar, de fantasieën van Purcell hebben een beetje weg van die van diens voorganger, Matthew Locke. Men is steeds kind van zijn tijd tenslotte. Maar de chromatiek, het spel van geflirt met dissonanten, het rechttrekken van noten, het afwisselende karakter tussen stuwen en trekken – Purcell maakte er een heel eigen product van binnen een verfijning die niemand hem zou kunnen nadoen.
Het was de periode waarin de achtsnarige viola’s (de familie van de grote en kleine gamba’s), plaats begonnen te maken voor de viersnarige violen, cello’s en bassen zoals wij die ongeveer vandaag kennen. De maten van de instrumenten uitzoeken was het moeilijkst. Echte standaarden bestonden wel, maar werden nog niet echt toegepast. Er werd gegaan voor de meest oude en authentieke oplossing, en dat bleek ook de meest logische. Het karakter van het album straalt iets majestueus en stralend plechtig uit, met hier en daar een slepend donker kantje.
Een fascinerend tijdsdocument.
BIS-2583 http://www.outhere-music.com