Hélène de Montgeroult (1764-1836) werd geboren als Hélène de Nervo in een adellijk geslacht te Lyon. Als kind werd het al duidelijk dat ze over een uitzonderlijke muzikale gave beschikte. Tegen de tijd dat ze twintig was werd ze als een van de meest verfijnde pianisten beschouwd, al ging haar carrière niet verder dan de salons omwille van haar afkomst die een carrière in de weg stond.
Het waren de woelige jaren rond de Franse Revolutie. Ze huwde de markies van Montgeroult en reisde met hem op missie naar Londen en werd bij terugkeer gevangen genomen door Oostenrijkse soldaten. Haar man bleef gevangen terwijl zij terug mocht keren naar Frankrijk. Daar werd ze opnieuw gevangen genomen, maar vrijgelaten omdat ze zo fantastisch en overtuigend enkele varieaties op de Marseillaise wist te brengen voor de rechters. Ze kon toch beginnen als professor piano aan het Parijse conservatorium, een ongewone positie voor een vrouw toen. Ze was trouwens ook de eerste. Ze maakte er gebruik van om haar composities te laten publiceren.
Pianiste Clare Hammond was verbaasd toen ze de partituren begon te bestuderen. Deze muziek mocht gerust naast die van componisten als Schumann en Mendelssohn liggen. Het futuristische karakter is verbazingwekkend. Het lijkt alsof deze componiste het pad naar de romantiek heeft geplaveid. Ze was acht jaar jonger dan Mozart en kon nog vroeger aanvoelen waar muziek heen zou gaan de komende eeuw. Een visionaire vrouw, de missing link tussen twee muzikale generaties.
Daar komt nog bovenop dat ze op fijnzinnige wijze het contrapunt in haar études wist te verwerken, dit in een tijd waarin de werken van Bach niet meer frequent werden opgevoerd. Het Wohltemperiertes Klavier blijkt inspirerend voor haar geweest te zijn. Ze was ook een van de eerste componisten die het belang van het schrijven van études inzag om deze op te voeren op concerten. Stuk voor stuk zijn het expressieve pareltjes.
Wanneer we naar Chopin, Brahms, Schumann of Mendelssohn luisteren , voelen we bijna een schatplichtigheid. We weten wel dat zowel Fanny als Felix Mendelssohn bij een leerling van Montgerould, Marie Bigot, studeerden. Van de Schumanns zijn er vermoedens dat zij haar werk kenden, maar geen harde bewijzen. Brahms’ Chorale Prelude doet dan weer erg denken aan haar étude 106. Étude 110 heeft dan weer wat weg van een Nocturne van Chopin.
Eer wie eer toekomt, dacht Clare Hammond toen ze besloot deze prachtige études op te nemen bij label BIS.
Wat heeft er toch voor gezorgd dat ze zo onbekend bleef? Was het omdat ze ondanks alles ook na de Franse Revolutie geen openbare podiumcarrière nastreefde? Of Misschien omdat haar toen gekende studiemethode het als officiële handleiding van het Conservatorium niet haalde van die van een mannelijke collega – met trouwens veel minder talent?
Haar tijdgenoten waren haar dankbaar, samen met diegenen die ze tijdens de romantiek wist te inspireren.
Hélène Mongeroult, dankzij de gracieuze handen van Clare Hammond te savoureren op deze SACD
BIS2603 SACD http://www.outhere-music.com