Er bestaat geen grotere contradictie binnen de harmonie dan de loopbaan van grootmeester Jean-Philippe Rameau (1683-1764). De man was samen met Jean-Baptiste Lully dé componist van het ancien régime en daarnaast de grondlegger van de functionele harmonieleer zoals wij die de dag van vandaag nog kennen.
Wat maakt de man zo boeiend. Wel, hij werd afgeschilderd als conservatief, hoogmoedig en betweterig. Dat terwijl er een heel andere kant aan de man was, een beetje die van een door wilskracht, evenwicht en schoonheid begeesterde schepper. Rameau was de zevende van elf kinderen van Jean Rameau, organist uit Dijon en trouwens eerste muzikant binnen zijn familie. Hoewel zijn vader al zijn kinderen een muziekopleiding gaf, had hij het liever gezien dat zijn zoon in de ambtenarij zou gaan. Zijn moeder was immers notarisdochter. Rameau werd naar een streng Jezuïeten-internaat gestuurd, waar hij zich verveelde en zich enkel maar bezighield met zijn muziek. Toen hij achttien jaar oud was, reisde hij naar Milaan en bij terugkomst was er geen stoppen meer aan. Hij kreeg aanstelling na aanstelling: Avignon, Lyon, Dijon, Clermont-Ferrand. Nochtans is er nagenoeg niets bewaard van zijn orgelmuziek, waar er een schat aan klavieroeuvre overbleef. Hij ging zich steeds meer toeleggen op opera en ballet en belandde in Parijs waar hij uiteindelijk een broodheer zou krijgen voor een aantal jaren. Er werd hem verweten te complex te schrijven, te moeilijk, onbegrijpelijk. Met de denkers van die tijd smeedde hij grootse plannen, om vervolgens bij momenten vlijmscherpe kritiek te moeten slikken. Toch, dit moet allemaal binnen een context gezien worden van vernieuwing en ideologie. Hij schreef nieuwe dingen, vond evenwichten die zo delicaat waren dat men ze nauwelijks aandurfde uit te voeren. Daarnaast werd hij door de ene gezien als royalist, door de andere als vrijdenker en toch was hij vroom katholiek. De uitkomst kan er maar een zijn. Bronnen hebben hem een moeilijk karakter toegeschreven omdat hij niet in een hokje te vangen viel, omdat hij zich compromisloos wist te laten verrassen door al wat de wereld rond hem te bieden had. Dit maakt zijn muziek tijdloos en dus eeuwig. Evenwichtig vogelvrij.
Les Musiciens du Louvre, die trouwens hun veertigste verjaardag vieren, verzamelden twintig jaar geleden de mooiste uittreksels van zijn muziek in een Symphonie Imaginaire bij hun toenmalig label Deutsche Grammophon, een succes waar nog jarenlang over werd gesproken. De covid-crisis hakte er behoorlijk in toen hun Mozart-productie werd afgeblazen. De nostalgie van toen, bracht de goesting weer om vanuit het onuitputtelijke materiaal van Rameau een nieuwe symfonie samen te stellen, Une Nouvelle Symphonie, uitgegeven bij het label van Château de Versailles zelf. Prachtige orchestratie, geleid door Marc Minkowski, tussen de ouvertures door gedragen door de diepe baritonstem van Florian Sempey.
U hoort een opname vol verwondering voor de kleine momentjes, waarin ieder ornamentje sierlijk neervalt. U hoort een mooie stuwing, verweven contrapunt melodieën, verfijning. Geen complexiteit en moest er die al zijn is ze perfect uitgevoerd, want Rameau was de man van het evenwicht. Hij vergeleek alles aan de elementen die zijn neergevallen tijdens het wonder van de schepping. De orde binnen de chaos. Sierlijk koninklijk, diep mystiek, reflectief, Rameau met al zijn facetten en in al zijn persoonlijke veelzijdigheid. Alles in balans. Iets langer dan een uur luistergenot.
Ouvertures en uittreksels uit Zaïs, Acanthe et Céphise, Castor et Pollux, Les Paladins, Pygmalion en La Naissance D’Osiris.
CVS062 – http://www.outhere-music.com