Fans van Monty Python kennen de frase “the choir invisible” uit de sketch met de dode papegaai; fans van Monty Python die toevallig ook wat kaas gegeten hebben van negentiende-eeuwse, Engelse poëzie kennen ook het gedicht van George Eliot dat met volgende versregels begint: “O may I join the choir invisible / of those immortal dead who live again / in minds made better by their presence”. Dat gedicht inspireerde Vinnie Sperazza – drummer bij dit trio; verder ook: Charlotte Greve op altsax en Chris Tordini op contrabas – tot de gelijknamige compositie waar het trio zijn naam en de titel van hun debuut-cd vandaan haalden.
Onsterflijke muziek uit Brooklyn
George Eliot brak in haar gedicht met de poëtische, vormvaste tradities van haar tijd en schreef het in vrije verzen. Het ontstaan van de cd sluit in die zin aan bij het gedicht: toen dit trio uit Brooklyn in 2017 gevormd werd, lag de focus uitsluitend op samen jammen en vrij improviseren. Pas later kwamen de drie muzikanten met de composities op de proppen die uiteindelijk op deze cd belandden.
“To joint he choir invisible” betekent zoveel als sterven. Eliots gedicht begint met een lyrische ik die vraagt of ze een plaats mag innemen in “het onzichtbare koor der onsterfelijke doden” die voortleven in de nagedachtenis van zij die achterbleven en nog leven op aarde. Het trio doet met deze cd het omgekeerde: vanop aarde wordt geknipoogd naar reeds overleden jazz-grootheden als Sonny Rollins of Ornette Coleman die ooit in eenzelfde akoestische sax-bas-drumbezetting speelden.
Er zijn nog meer paralellen te trekken tussen het gedicht, het trio en de cd. In versregels 10 en 11 wordt geschreven dat “onsterfelijke muziek” maken – het streven van elke muzikant; dit trio vormt geen uitzondering – de hemel op aarde is. Tien versregels verder wordt gesteld dat er in die hemel geen wrijving meer zal zijn, maar enkel nog harmonie – vanuit de muzikale wrijving die zich manifesteerde in de jams van drie improviserende jazzmuzikanten, groeide een harmonieuze debuut-cd.
Dat de frictie zich enkel voordoet in de muziek of improvisaties en niet tussen de groepsleden zelf heeft alles te maken met de bewuste trio-filosofie dat elke instrument en iedere muzikant dezelfde rechten heeft, maar ook dezelfde verantwoordelijkheid draagt als begeleider en als solist. “Nobody leads the group, it’s a total collective”, liet Charlotte Greve optekenen in een interview.
Vreugde van de Wereld
De melodie van titeltrack “The Choir Invisible” werd gecomponeerd met de woorden van het George Eliots gedicht in het achterhoofd. Het is de ‘theme song’ van het trio en vormt de basis van de uitstraling en attitude van het trio en de cd. Het is een introspectieve, dromerige melodie die, wat ons betreft, de mooiste vier minuten van deze cd vult. Een waardige en prachtige afsluiter van een verder uitmuntende cd die negen tracks telt en opent met drie composities van de hand van Charlotte Greve.
Openingstrack “Chant” klinkt in onze oren als het muzikale equivalent van een drijfjacht door mammoetjagers en heeft, omwille van het spookachtige saxgeluid, de gejaagde baslijn en de tribale percussie, een uitgesproken rituele ondertoon. “These Materials” – het tweede nummer – klokt af na 59 seconden en is daarmee een nog compactere compositie dan “Chant” dat net geen anderhalve minuut nodig heeft om het prehistorische beest in de teerput te lokken. “Low” – een compositie met een trage, repetitieve baslijn met hangende schouders waar een ogenschijnlijk eenvoudig saxmelodietje over uitgegoten wordt en die een korrelige textuur krijgt dankzij het cymbalenwerk van Sperrazza – kan kant en klaar in eender welke soundtrack voor een David Lynch-film.
In de ‘liner notes’ bij de cd schrijft Bert Noglik: “In the far dimensions of the trio shines the polyphony of a choir”. Ik voeg daar, bij wijze van conclusie, de laatste twee versregels van Eliots gedicht aan toe “…the choir invisible / whose music is the gladness of the world”.
The Choir Invisible – The Choir Invisible (Intakt Records 2020)