Erik Satie (1899-1963) was een veelbesproken persoon tijdens zijn leven. In intellectuele middens werd hij als inspirerend gezien, recensenten noemden hem een charlatan en vele componisten, waaronder Igor Stravinsky en Debussy en zelfs de eigentijdse John Cage vonden/vinden hem een genie. Klassiek gitarist Enno Voorhorst vond dat materiaal genoeg om een album uit te brengen vol muziek van Satie en van andere componisten die aan hem kunnen worden gelinkt.
Wat maakte Satie zo controversieel? Zijn afkeer voor conventie en nauw afgebakende regeltjes. dit maakte zijn aanpak net bijzonder vernieuwend. Iets waar men in die tijd niet met oog- of liever gezegd oorkleppen naar mocht luisteren. De stukken moesten niet altijd even lang duren, harmonieën pakken soms verrassend uit en er zijn vaak parallelle akkoorden. Satie zelf was trouwens zeer humoristisch en soms zelfs sarcastisch van karakter. Hij maakte geniale dingen binnen zijn eigen denkwereld en met een groot ’s enfoutisme naar de rest.
En toch, de muziek van Satie heeft iets schalks, maar tegelijk is het ook zeer reflectief. En dat is iets was op deze CD prachtig wordt weergegeven. Het is als een beweeglijkheid die wordt losgelaten vanuit een stilte en die zich als een sierlijk kronkelend touw doorheen de verbeelding van de luisteraar weet te banen. Vandaar komt trouwens ook de titel van dit album, van de notitie boven het te herhalen motief 840, Vexations. Satie schreef daar neer dat er vanuit een grote concentratie en innerlijke rust/onbeweeglijkheid moest worden vertrokken om het te kunnen spelen, liefst 840 na mekaar. John Cage nam dit in 1963 in New York zo letterlijk ter harte dat hij het motief i.s.m. elf pianisten 840 keer speelde gedurende achttien uur. Het werkte zo inspirerend voor Cage dat hij tot het fameuse 4’33” kwam. Ook trouwens op deze schijf.
Satie had het niet makkelijk als avant garde componist en heeft armoede gekend. Zo erg zelfs dat hij piepklein woonde en zich in bed moest verwarmen met al zijn kledij over zijn lichaam. En toch, vandaag de dag wordt hij terecht gezien als een van de grote vernieuwers, als een van de grote componisten in het rijtje die zelfs moderne artiesten zoals Frank Zappa, Joni Mitchell of Jacques Brel wist te inspireren. Zijn manier van componeren vond zelfs aansluiting binnen de popmuziek.
Dit album is op gitaar, niet op piano, waardoor de poort naar een hedendaagser gegeven voor de luisteraar wordt opengezet. Toch waren er componisten die in hun tijd al op de gitaar componeerden. Ook hiernaar mooie verwijzingen in het album zoals de Hommage à Satie van Francis Kleynjans en de Sarabande van Francis Poulenc – die persoonlijk goed bevriend was met Satie.
Een mooi album dat vernieuwing niet schuwt, dat conventies in de kast stopt en toch een heel ontspannen timbre heeft. Het bewijst dar vernieuwing niet evenredig gelijk loopt met onbeluisterbaar of onbegrijpbaar. Vernieuwing maakt kortom nieuwsgierig. Een portret waar Satie zich op zou verkneukelen.
COBRA 0084 http://www.outhere-music.com