Met hun nieuwste opname A Dark Flaring, verschenen bij ECM, richt het Signum Quartett de blik op een repertoire dat in Europa zelden op de lessenaars belandt: de Zuid-Afrikaanse strijkkwartettraditie. Het resultaat is een rijk en veelzijdig portret, waarin zowel de lyrische stemmen van de twintigste eeuw als de ritmische energie van hedendaagse componisten aan bod komen.
Op het programma staan werken van zes componisten: Arnold van Wyk, Priaulx Rainier, Mokale Koapeng, Robert Fokkens, Péter Louis van Dijk en Matthijs van Dijk. Samen bestrijken zij bijna een eeuw muziekgeschiedenis. Waar Van Wyk in de jaren veertig nog sterk in de romantische traditie geworteld is, laat Koapeng horen hoe Afrikaanse ritmes en structuren een kwartetvorm kunnen transformeren. Rainier, die haar carrière vooral in Engeland maakte, klinkt met haar sobere en intens geladen stijl als een eenzame maar indringende stem. De broers Van Dijk representeren de jongere generatie: Péter Louis met kleurrijke en beeldende muziek, Matthijs met een scherp eigentijdse toon.
Het Signum Quartett toont zich in al deze uiteenlopende werelden een overtuigende gids. De musici spelen met een transparante klank en feilloos samenspel. In de complexe ritmiek van Koapeng en Fokkens blijft de puls altijd helder, zonder mechanisch te worden. In de elegische muziek van Van Wyk en Rainier weten ze juist breed te ademen en frasen langzaam te laten ontvouwen. Het contrast tussen energie en introspectie wordt nergens geforceerd, maar krijgt een natuurlijke plek binnen de opbouw van het programma.
ECM levert, zoals te verwachten, een opname van hoge kwaliteit. Het kwartet is geplaatst in een ruime, natuurlijke akoestiek die de klank open en helder laat klinken. Er is geen nadruk op close-miking; de luisteraar krijgt eerder de indruk zich in de zaal te bevinden, met voldoende diepte en lucht om de muziek te laten resoneren. Dat versterkt de gelaagdheid van de werken en geeft het geheel een sobere, bijna meditatieve intensiteit.
Het belang van deze uitgave reikt verder dan louter esthetiek. A Dark Flaring maakt repertoire hoorbaar dat te vaak onzichtbaar blijft in het internationale muziekleven. Zuid-Afrikaanse componisten hebben zich in de loop van de twintigste en eenentwintigste eeuw steeds opnieuw verhouden tot koloniale erfenissen, culturele diversiteit en politieke realiteit. Die veelheid aan achtergronden klinkt onmiskenbaar door in de gekozen stukken. Het kwartetprogramma wordt zo niet alleen een artistieke reis, maar ook een subtiele reflectie op identiteit, geschiedenis en culturele uitwisseling.
Wie een traditioneel klassiek-romantisch kwartetprogramma verwacht, zal misschien verrast of zelfs uitgedaagd worden. Sommige werken zijn kort, fragmentarisch of experimenteel. Maar juist die variatie maakt de cd tot een ontdekkingsreis. Voor luisteraars die hun horizon willen verbreden, is dit een opname die zich niet in één keer laat uitluisteren, maar telkens nieuwe invalshoeken biedt.
Met A Dark Flaring heeft het Signum Quartett niet alleen zijn technische en muzikale kwaliteiten opnieuw bevestigd, maar ook een belangrijke curatorische rol vervuld. Het is een overtuigend pleidooi voor de rijkdom van een traditie die nog te weinig internationaal gehoord wordt.
ECM New Series 2787 487 8225 – http://www.outhere-music.com