De feestdagen in aantocht, liederen over engelen met harpen en schalmeien. We kennen ze allemaal, maar behalve het droombeeld van cherubijntjes op kerstkaartjes, gouden vleugeltjes en tafeldecoratie, weten we er niet veel van. Vraag maar eens aan de (digitale) feesttafel wat een schalmei is en verbied te googlen.
Herders
En toch zijn er mensen die hun leven hebben gewijd aan de diepe klanken van de Duitse Barok. Jérémie Papasergio en zijn vrouw Elza Frank zijn begeesterd door de klanken van fagotten en bombardes, hetgeen tot deze prachtige opname voor het label Ricercar – dat dit jaar zijn 40e verjaardag viert – heeft geleid. De toepasselijke cover werd toevallig door Papasergio ontdekt in de vorm van een wandschildering in het mausoleum van Prins Ernst von Holstein-Schaumburg in de Martini-Kirche te Stadthagen.
Vrees niet
Fürchtet nicht. Dat waren de woorden die de engelen gebruikten om Christus’ komst aan de herders mee te delen. En inderdaad, er is niets te vrezen. Deze muziek zal u enkel verheugen. U krijgt er haast een nostalgisch gevoel van aan een tijd waarin u lijflijk nog niet bestond. De manier waarop Syntagma Amici, het ensemble achter het echtpaar, samen met sopraan Julie Roset, contratenor Paulin Bündgen en Vox luminis o.l.v. Lionel Meunier de zeventiende-eeuwse muziek samen met de componisten tot leven wekken. geeft het een eeuwig karakter.. Zou dit het echte kerstgevoel kunnen zijn?
Diepe dialogen
Het is de dialoog die alles doet, het verweven van patronen door instrumenten om instrumenten heen, dat innerlijk taferelen oproept die we nauw kunnen verbinden aan de Bijbelse Baroktableaus. Veel details die samen in een soort van contemplerende stilte van een winterlandschap verdwijnen (we denken hierbij graag terug aan het recent verschenen boek over de stilte voor Bach, van de hand van een aantal Klara-medewerkers).
Een hele familie van diepe blazers komt voort uit de schalmei, de grote houten herdersfluit met blaasriet. Van fagotten naar dubbele fagotten over bombardes naar de basversie ervan. Het ensemble Syntagma Amici bestudeerde alle mogelijke blaasinstrumenten uit die vroege periode en baseerde zich hiervoor op het Syntagma Musicum uit 1619 van componist en muziektheoreticus Michael Praetorius. Dit betreft een boekenreeks die de toenmalige instrumentenbouw en liturgische traditie, eveneens van de gezangen. U kunt dus nog veel meer mooie albums proeven binnen de reeks.
Heel mooi wordt aan de hand van een aantal componisten de evolutie van de basgeluiden bij de blazers geschetst. Waar het aanvankelijk, vooral binnen de liturgische traditie voor een ondertoon zorgde en drager werd van violen en hoge zangstemmen, ontdekten steeds meer componisten de kwaliteitsvolle zangstem van de instrumentenreeks waardoor deze vaker werden uitgelicht en zelfs hoofdrollen kregen.
Een mooi extra is te weten dat voor deze opname zo exact mogelijke replica’s werden vervaardigd volgens de beschrijvingen van Praetorius, en dit niet enkel wat de blazers zelf betreft. Zo kunt u bvb. een basviool horen. De opnames vonden plaats tussen 2018 en 2020 in de Notre-Dames kerken van Gedinne en Centeilles (FR).
U weet wat onder de boom te leggen.
RIC 420 – http://www.outhere-music.fr