Vardan Hovanissian & Emre Gültekin – Karin

by akim a.j. willems

HERINNERINGEN

“Houcher”, de titel van het openingsnummer, betekent zoveel als “herinnering”. Met de bewerking van dit traditionele lied wil Vardan Hovanissian de herinnering aan zijn jeugd in Armenië levendig houden. Zelf waren we ooit welgeteld 5 dagen in Yerevan. Sindsdien hebben we heimwee naar die plek waar we nooit eerder thuiskwamen en moeten we maar een halve noot uit een duduk horen om ons weer daar te wanen. Dan ruiken we het eeuwenoude stof in de straten, zien we weer de zon in de verte achter de berg Ararat zinken en horen opnieuw melancholie uit de gammele luidsprekers van Artbridge Café and Bookstore – toen de enige boekhandel met een degelijk Engelstalig aanbod, waar we dagelijks binnenwipten – opklinken. “Dit, beste vriend”, bezwoer de eigenaar mij op de tweede dag, “is de ziel van Armenië!” Daarop smeerde hij mij een driedelige verzamelaar met traditionele Armeense volksmuziek aan. Nooit een seconde spijt van gehad.

VERZOENING EN HOOP

Die ziel zoekt verzoening. Vardan Hovanissian (Armeens) en Emre Gültekin (Turks) verpersoonlijken de  – historisch beladen en moeilijke – verzoening tussen hun volkeren met hun grensoverschrijdende vriendschap en met hun weemoedige, maar hoopvol gecombineerde klanken van de Armeense duduk en de typisch Turkse saz. Ze doen dat zonder hun gezamenlijke pijnlijke verleden onder de mat te willen vegen.

“Dit, beste vriend”, we waren ondertussen een dag verder en ik zat aan mijn ochtendkoffie in Artbridge Café, “moét je gelezen hebben als je van Armenië en haar volk houdt!” Ik had mij als bibliofiel ge-out en dus duwde mijn nieuwe vriend mij een boek met een donkerblauwe, linnen hardcover onder de neus. Daarop in gouden letters “Österreich-Ungarn und Armenia. 1912-1918‘; het bleek een academische uitgave van diplomatieke archiefstukken, van de Oostenrijks-Hongaarse vertegenwoordiging in het Ottomaanse rijk, met betrekking tot de Armeense genocide tussen 1915 en 1918.

Het titelnummer van de cd – “Karin” – verwijst naar de oude naam van de oude stad Erzurum – tegenwoordig ligt die in Turkije, toen in Armenië – waar de grootvader van Vardan woonde. In 1915 was die een van de 40.000 Armeniërs die vanuit Karin gedeporteerd werden; hij was ook een van de slechts 200 overlevenden uit die stad. Maar het nummer wil, behalve een herinnering aan het pijnlijke verleden, ook een ode zijn aan de rijke en harmonieuze culturele mix in die stad voor 1915 en een teken van hoop voor het hedendaagse potentieel van een soortgelijke mix wereldwijd.

EEN VEEG UIT DE PAN

Naast hoop en verzoening is er op de cd ook plaats voor stevige maatschappijkritiek.

“Mawda” is opgedragen aan de tweejarige peuter die in mei 2018 door een Belgische politiekogel om het leven kwam toen agenten schoten losten op een bestelbus vol vluchtelingen die in Engeland probeerden te geraken. “Mawda, jij bent mijn lieveling, puur en onschuldig, mijn hart, mijn ziel. Jij bent mijn Mawda. De wereld verscheurt onschuldigen zoal wolven en niemand komt om hulp. Wat een vervloekte tijden” zingt een krachtige vrouwenstem die het ontmenselijkte Europese vluchtelingenbeleid een veeg uit de pan geeft.

“Sivas’ Lament” vertelt dan weer het droeve verhaal van het Pir Sultan Abdal Festival in 1993 – een festival dat honderden kunstenaars, muzikanten, dansers, schrijvers, dichters en journalisten uit heel Turkije samenbrengt voor een mix van artistieke en intellectuele activiteiten – en van de gevolgen van religieuze onverdraagzaamheid. Een van de deelnemers, de niet-gelovige schrijver Aziz Nesin, had een aantal passages uit Salman Rushdies “Duivelsverzen” vertaald als statement over vrije meningsuiting. Circa 500 religieuze fundamentalisten grepen dit aan om te demonstreren. Een dag later waren ze met meer dan 10.000, bestormden ze het hotel waar Nesin verbleef en staken het in brand. Er kwamen 37 personen om.

POËZIE ALS ANTIDOTUM

Sinds ik in 2010 in Yerevan de Armeense volksmuziek en de duduk leerde kennen, grijp ik er regelmatig naar terug. Ik kwam op die manier ook al veel dudukmuzak – covers van pophits in dudukarrangement of panfluitnummers in dudukuitvoering – tegen.

Op deze cd niets van die ongein. Hovanissian en Gültekin bewerkten ‘traditionals’ of schreven nieuwe nummers in traditionele stijl – 12 in totaal. Voor de opname en uitvoering doen ze beroep op een bont en degelijk gezelschap van internationale muzikanten, zangers en zangeressen. Muzikaal is deze uitgave van Muziekpublique – een Brusselse non-profit die volks- en wereldmuziek promoot – even sterk als de boodschap van hoop die Hovanissian en Gültekin de wereld in willen sturen: laat (deze) muziek de zeden verzachten, laat het een alternatief zijn voor een discours dat verdeeldheid en haat zaait, laat het een poëtisch antidotum zijn voor het gif dat de wereld verziekt.

Mij hebben ze alvast overtuigd.


Karin
Vardan Hovanissian & Emre Gültekin
2018

een uitgave van www.muziekpublique.be

Misschien houdt u ook van:

Wij gebruiken cookies om onze website en de inhoud er van te optimaliseren. Akkoord