Ivan Khandoshkin (1747-1804) was een componist en violist van Oekraïns-Kozakse afkomst ten tijde van het Russische Rijk. Hij groeide op in een muzikale familie, waar hij reeds vroeg in contact kwam met het viool spelen alsook met de traditionele instrumenten zoals de balalaika.
Dankzij lokale adel kon hij naar Italië gestuurd worden om er te studeren bij niemand minder dan Guiseppe Tartini. Hij kreeg eveneens kansen aan het hof van Katharina de Grote en werd een van haar favoriete violisten. Hij was nauwelijks zeventien jaar oud toen zij hem reeds een docentenpositie bezorgde in Sint-Petersburg. Dat en andere functies zoals Kapellmeister.
De componist had een voorliefde voor traditioneel Russische muziek, volksliederen in het bijzonder. Zo schreef hij er meerdere variaties op. Hij was tevens een begenadigd improvisator. Op korte tijd werd hij zowel beroemd bij de adelijken als bij het gewone volk. Hij werd meermaals opgemerkt tijdens een straatconcert. Ondanks zijn grote populariteit tijdens zijn jeugd, stierf hij in armoede in 1804.
Op deze CD kunt u drie van zijn vioolsonates beluisteren, uitgevoerd door Aleksandrz Kwiatkowska, solo op historische viool.
Zijn sonates zijn zeer uniek omwille van verschillende redenen. Eerst en vooral zijn er niet zoveel bewaard gebleven. Ten tweede combineren ze drie stijlen van muziek van dat moment: late Italiaanse Barok, vroeg Classicisme en Russisch sentimentalisme. De combinatie van zijn opleidingsachtergrond, de geest van het schakelmoment in de muziekgeschiedenis en het chauvinisme speelden allen een rol. Dat hij goed kon improviseren, maakte hem ook anders dan zijn tijdgenoten. De uitvoerder krijgt enorm veel vrijheid van de componist.
Toch is zijn muziek eerder veeleisend, ook voor hedendaagse violisten. De techniek die gevraagd wordt is dan weer van een hoger niveau dan die van tijdgenoten. Alles is gevuld met virtuoze handelingen zoals dubbele stoppen en gekruiste snaren. Dat had hij vooral van zijn Italiaanse leermeesters. Het werd in zijn tijd weleens als onspeelbaar benoemd. Misschien de reden waarom zijn werk een beetje in de vergeethoek raakte. Hij schreef ook enkel voor viool en betrok er maximum een altviool of een cello bij. De viool kreeg steeds de hoofdrol.
Het Sentimentalisme zit hem in het lyrische dat typerend was voor de vroege achttiende eeuw. Iets waar hij vroeg bij was dus. Technisch gezien pakt hij het zo aan dat de melodieën lijken op tweestemmige gezangen, typisch voor Russische volksliederen. Andere structuren wijzen op Russische volksdansen. Ook verwerkt hij klanken die eigenlijk dienen gespeeld te worden door traditionele instrumenten zoals de balalaika.
Zoals de uitvoerder het stelt: Technische uitdagingen in deze sonates dienen de muziek. dit maakt Khandishkins muziek speciaal, kleurrijk en divers.
Dit is niet zomaar een stukje Barok. Dit album laat u kennismaken met een rijke barok, waarin u vele aanknopingspunten zult horen naar de vermelde eigenschappen. Trotse muziek met een melodieus en lyrische invalshoek.
Et’Cetera Records – KTC1772 – Outhere Music