Mieczysław Weinberg (1919-1996) was een componist die een leven van extreme wilskracht heeft bewezen, met daarboven een sterk gevoel van rechtvaardigheid. Als er een componist is die niet bij de pakken bleef zitten, was hij het wel. Vandaar de sterke expressiviteit in zijn muziek. Na zijn ontsnapping aan de nazi’s in Polen en vervolgens Wit Rusland, kwam hij in Moskou terecht, waar hij zich meteen wist te bewijzen als vaste waarde onder de sovjetcomponisten, hoewel het antisemitisch gevaar zich ook snel daar zou beginnen manifesteren.
Het is die kracht, van concluderen, opstaan, vertrekken en verdergaan die door violist Yuri Kalnits en pianist Michael Csányi-Wills wordt vastgelegd op hun album, het derde volume al dat ze uitbrengen met vioolsonates van de meester.
Het was niemand minder de Dmitri Sjostakovitsch die zijn bijzonder talent voor kamermuziek meteen opmerkte, toen hij de jonge componist onderwees. Weinberg zou in tegenstelling tot zijn leermeester, die slechts twee pianosonates afmaakte, maar liefst 29 sonates schrijven, waarvan 6 voor piano en viool en drie voor viool solo. De viool was zijn lievelingsinstrument, want het was het instrument van zijn vader. Zijn familie was voorheen al zo vaak moeten vluchten, dat de viool de enige constante was tijdens zijn jeugd.
Compromisloos
Weinberg werkte compromisloos experimenteel, volgde gevoelens en schreef doorleefde verhalen waar tonaliteit en atonaliteit mekaar afwisselden volgens iedere gebeurtenis onderweg. Hij klaagde aan, ook het Sovjetsysteem, door Joodse invloeden in zijn muziek te verwerken. Hij zou zijn verhaal componeren, met alle obstakels op de weg, geen opgelegd verhaal. Lyrische passages maken plaats voor een unheimlich gevoel, en brengen dynamieken op gang. Net zoals wanneer u dat ene goede boek leest, die historische roman over verwarde tijden nog geen twee generaties terug. U kruipt zo mee op die trein van het verhaal. Weinberg schuwde de waarheid niet, maar bracht muziek vol hoop in de vorm van een krachtig elexir dat muziek heet. Hij heeft zijn ondanks de omstandigheden lange leven vermoedelijk te danken gehad aan Dmitri Sjostakovitsch die een schrijven aan de opperste Sovjet richtte in combinatie met het overlijden van Stalin kort daarop – zonder enig verband natuurlijk.
Laat u zich niet afschrikken door technisch gezeur her en der. Deze muziek moet u beleven, niet meer en niet minder. Het verhaal erachter maakt de beleving enkel maar dieper. Heel zijn leven onderweg was nooit een excuus om geen schoonheid na te laten. Mieczysław Weinberg, aub.