De kerk van Maria Middelares in Turnhout is een kleine kerk met authentieke sfeer. Een prachtig koor, altaar en Heilig Hart op de achtergrond, muren met prachtige beschilderingen. Stratagisch in het midden van de kerk liet dirigent Hervé Niquet het poduim opstellen waarop hij zou plaatsnemen achter het kistorgel. Hij werd omgeven door zes sopranen en zes alten van het Vlaams Radio Koor.
Het opzet was sereen, zoals het kader erom vraagt. De vrouwen zaten in een cirkel naar mekaar toe en droegen lange zwarte getailleerde pijen met lange mouwen en witte kraag. Alle lichten in de kerk werden gedoofd. Enkel de kleine lichtjes aan hun pupiters vormden een soort van mystieke cirkel, geaccentueerd door de avondzon die naar binnen viel door de glasramen. Naarmate de zon onderging, werd de sfeer intiemer.
Mystieke barok
De meerstemmige mystieke gezangen kwamen grotendeels uit de Messe pour le Port Royal van barokcomponist Marc-Antoine Charpentier. Over deze componist is weinig gekend. Men vermoedt dat hij dit werk tussen 1680 en 1690 schreef. De man leefde in Parijs, werkte samen met toneelschrijver Molière en was de concurrent van Jean-Baptiste Lully. Hij verbleef een tijdje in Rome, waarna hij zich toelegde op religieuze muziek. Door zijn erfenis krijgen we een zicht op wat er gezongen werd achter de muren van de gesloten vrouwenkloosters.
Mysterie in crescendo
Niquet zette flamboyant, maar toch sereen – ja, dit moet je kunnen – in vanachter het orgel. Noem het charisma of aura. Er volgde een correcte Veni de Libano van Guillaume-Gabriel Nivers (1632-1714). De dames, vooral de alten, moesten nog even op dreef komen. Het volgende stuk, Adoro te mea spes van Daniel Danielis (1635-1696) steeg onmiddellijk naar je ziel. De muziek was niet langer muziek, maar kreeg levensadem ingeblazen. De geest van Charpentier en een schare vrouwelijke religieuzen met hem leken er tussen te komen. Het klonk alsof de kerk ingezongen was. De golven van de vorige deden de volgende stukken opleven.
Eén verschijning viel me bijzonder op. Het was de jonge Poolse sopraan Dagmara Dobrowolska. Haar jong onschuldige en fragiele blik in combinatie met haar engelenstem, haar koppige en toch devote blik, de manier waarop haar haren bijna zeventiende eeuws naar achter toe waren gevlochten, de ernst. Ze leek uit een schilderij ontsnapt en zo zong ze ook. Het achtervolgde me de rest van de avond.
Het verleden kwam door prachtig samenspel tot leven, in deze kerk in Turnhout. Toch mag met enige ironie gezegd worden dat ik het zo spijtig vind dat ik met mijn veertig lentes de jongste toeschouwer was. Zoniet, wil er een jongere nu zijn of haar hand opsteken. En als dat niet ook niet kan, moet u zich dringend overgeven aan deze muziek. Ze is trouwens totaal onschadelijk voor ongelovigen.
- WAT: Les Femmes
- WIE: Hervé Niquet en het Vlaams Radio Koor (alten: Eva Goudie-Falkenbach, Lieve Mertens, Marion Kreike, Noëlle Schepens, Jane Bertelsen, Anna Pardon – sopranen: Jolien De Gendt, Evi Roelants, Sarah Van Mol, Els Crommen, Dagmara Dobrowolska, Barbara Somers)
- WAAR: Maria-Middelareskerk – Turnhout
- WANNEER: 27 april 2017
- Foto: ©Klassiek Centraal