I am a stranger everywhere – Hanns Eisler, a Hollywood story of light and dark

by Knopskaya

Foto ©Kevin Gaudeus

Wat hebben Franz Schubert en Hanns Eisler gemeen? That feeling of not belonging. Zoals Franz Schubert de eeuwige eenzame Wandergesell is in zijn muziek en binnen de poëtische teksten die hij koos, was Hanns Eisler dit letterlijk. Samen met een aantal uitgeweken intellectuelen, maakte hij gedurende de aanloop naar WO II deel uit van een kunstenaarskolonie in het westen van Los Angeles. Daar wisselde hij niet enkel van gedachten met Bertolt Brecht, wiens gedichten hij in veelvoud tot liederen maakte, ook zijn oude leermeester Schönberg en Gershwin, Thomas Mann en Alma Mahler waren in de buurt. Eisler kwam met Brecht in contact, toen hij aanvankelijk naar Svendborg, Zweden vluchtte. Daar schreef Brecht aan zijn Svendborg bundel, die door Eisler op muziek zou worden gezet. Dat en nog veel meer.

Onder andere deze liederen, doorspekt met een flinke druppel Sehnsucht van Franz Schubert en sarcasme van Kurt Weill werden door sopraan Lore Binon en pianiste Inge Spinette in een programma gegoten vol weemoed met een boodschap. Van diepe ontheemde gevoelens tot protest, verlangen en sarcasme –  de toeschouwer ondervond het allemaal aan den lijve door samenhang van klankkleuren, expressies, stevige parlando’s en natuurlijk gewapend met een handig tekstboekje. De inleiding werd met zorgvuldige duiding geschreven door Lalina Goddard en voorgedragen door de mooie stem van Chantal De Waele.

Protest
Wat kunstenaars uit die periode het ergste trof, was het achterlaten van het vaderland waar alle roots laten. De nieuwe wereld bleek een hellhole vol kapitalisme te zijn, waar niet alleen arbeid, maar ook arbeiders gezien werden als een product. En eigenlijk was ook muziek dat soms een beetje, maar dan in die zin dat het een hoger doel kon dienen. Zo paste ook Eislers zijn muziek aan, zodat ze toegankelijker werd voor de man in de straat om er affectie in te voelen. Tevens werden er duidelijke boodschappen in verwerkt. Het zorgde voor een -tijdelijke- breuk met zijn leermeester, Arnold Schönberg, die hem opgeleid had binnen de wereld van het atonale en het dadaïsme, muziek omwille van de klank zonder verder doel.

Voor Eisler werd het er allemaal niet makkelijker op, toen ook de Amerikaanse overheidsdiensten hem ervan verdachten niet-Amerikaanse gedachten te hebben. Uiteindelijk werd hij teruggestuurd. Toch kon hij op aanhang blijven rekenen van zijn bewonderaars in de film- en muziekwereld zoals Charlie Chaplin en Igor Stravinsky. Zijn liederen zouden worden verwerkt in de befaamde Hollywood-bundel.

Dubbel
Wat hij ons achterliet, zijn de Hollywood-Elegien, waarin het contrast tussen arm en rijk, de twee gezichten van Hollywood, onmacht en prostitutie worden aangekaart. Piano en stem wisselen boosheid, automatisme, onverschilligheid en boosheid af om een correct beeld te scheppen. Ingeleid door Franz Schuberts Wanderer, komen we bij de Leiermann terecht. Kurt Weills Stille Stadt brengt de toeschouwer bij de ontroering van Nanna’s Lied naar de ruwe wereld van de petroleumindustrie met een regelrechte protestsong, Petroleum Song.

Het liedprogramma werd op drie plaatsen onderbroken door telkens twee van de Sechs Kleine Klavierstücke opus 19 van Arnold Schönberg. Daar waar overgang moet zijn, gebeurde deze vlot zodat men in de juiste mentale mood bij elk lied kon blijven. Daar waar abruptheid nodig bleek omwille van de strijd tussen de twee gezichten van de stad, werd dit ook mooi geaccentueerd.

We weten het nu zeker. Franz Schubert en Rainer Maria Rilke zijn mentaal nooit thuisgekomen, maar schepten een gevoelswereld waarbinnen de gekwelde dichter en  nostalgische componist nog eeuwenlang kan  kan gedijen om gevoel gericht over te brengen.

Het slotconcert van dinsdag 20  oktober en woensdag 21 oktober van Festival 2021 in het Hollands College te Leuven zal nog lang nazinderen.

http://www.festival2021.be

 

Misschien houdt u ook van:

Wij gebruiken cookies om onze website en de inhoud er van te optimaliseren. Akkoord