Festival van Vlaanderen Mechelen, Lunalia, heeft iets met Canada. Niet enkel de naam werd ontdekt binnen de Canadese poëzie, ook de rest van de verbeeldingswereld rond dit festival – deze editie onder de noemer De rest is Stilte – komt van die andere noordkant van de Atlantische Oceaan. Het is de oceaan die ons verbindt door water in plaats van ons te scheiden. Dat is zowat het grootste deel van de boodschap die we meekregen van native Canadian Darlene Gijuminag. Zij kwam voor de Mechelaars en in aanwezigheid van de Canadese ambassadeur het maanritueel uitvoeren zoals dat in haar stam, de Mi’kmak-gemeenschap uit het oosten van Canada, gebeurt. Uniek en bijzonder, iets wat je in je leven vermoedelijk maar een keer kan meemaken. In de stad van de Maneblussers dan nog wel.
Loslaten
Foto’s zal u zeggen, film? Niets werd vastgelegd uit respect voor het oprechte karakter van de ceremonie. Artist in Residence van het festival, setarspeler Kiya Tabassian, bracht samen met percussionist Hamin Honari en de fluitist van hun eveneens Canadees ensemble Constantinople betoverende klanken om het ritueel onder het maanlicht te laten plaatsvinden. Darlene zong met de hoogten, laagten, keelklanken en krijsen die de muziek van haar volk zo typeren. Het heeft iets van loslaten, iets wat wij in onze maatschappij niet meer kunnen. Het moet perfect zijn, het moet gerepeteerd zijn, het moet gekunsteld zijn, waardoor het niet meer uit onszelf komt. Klanken die puur uit het lichaam komen met volle overgave kunnen nooit fout zijn. De native Canadians zien zingen als een gebed. Het publiek mocht het ontvangen als een geschenk. Gijuminag vertelde over hoe men dingen uit zichzelf kan schenken aan anderen en het belang van het maanritueel daarbij.
Evenwicht
Iedereen in de zaal zat in vier windrichtingen. Het oosten als lente, ontwaken, refereert naar de kindertijd, de tijd waarin we herinneringen opbouwen die we meenemen. De zomer naar het vrouwelijke, het zorgzame, het vruchtbare. Herfst is mannelijk, beschermend, en de winter verplicht ons binnen te zitten, inventief te zijn, te reflecteren. Ieder seizoen is gelinkt aan een periode in een mensenleven, aan de rol van de mens op dat moment in de maatschappij. Ook de rol die die mens voor zichzelf kan spelen, door herinneringen op te halen of door op te kijken naar zij die een leven vol herinneringen hebben opgebouwd. Ook de natuur is daar een grote versie van, als een gezin waarin de zon en de aarde moeders zijn en de maan als een wakende vader. Het draait allemaal om die balans, om dat evenwicht te ontdekken. De geesten erachter ook. Geen spoken dus, maar de entiteit die wordt toegekend aan datgene waar we respect voor moeten hebben. Respect voor grondstoffen en materialen. Zij laten ons toe onszelf te voeden en te kleden. Daarom zijn de planten een soort van broers en zussen. Daarom moet je respect hebben voor wat uit hout is vervaardigd. Je weer niet hoe oud die boom was, hoeveel ringen hij had en hoeveel kinderen erin klommen of dieren erin mochten wonen. De berenhuid op de trommel. Je weet niet in hoeveel rivieren die beer zwom of hoeveel jongen ze heeft gezoogd. Respect voor dieren, zij zijn boodschappers, zij brengen bevestiging. Het klinkt allemaal vertrouwd, niet? Omdat het de logica en de wijsheid van de natuur is die wij allen en beetje verloren hebben, de cirkel van het leven. Meer indiaan worden dan? Nee, want je doet dingen binnen de cultuur waarin je opgroeide, in de taal die je moeder voor het eerst in je oor fluisterde.
Water
Het maandelijkse uit te voeren ritueel laat mensen wat van hun (potje in dit geval) water afstaan en een stukje van een vrucht. Het andere deel van de vrucht werd opgegeten. Darlene ging zingend onder het maanlicht staan met twee ouderen en twee kinderen. Samen goten een klein meisje en een oudere man het water in de Dijle. Het andere kind herhaalde met de oudere vrouw de beweging en goot het fruit in de Dijle. Al wat we van onszelf gaven tijdens de ceremonie, verspreidde zich onder het voedende maanlicht door Mechelen om zo de rest van de wereld, de gemeenschap te bereiken. Het resterende water in de potjes water van de aanwezigen diende thuis geopend en onder het maanlicht gezet te worden, om zo iedere ochtend een beetje van al wat we die avond van onszelf gaven binnen te nemen. De verbinding van alle elementen. Als dat geen goed gevoel geeft, weet ondergetekende het ook niet meer.
En toen wist iedereen waarom er geen foto’s werden genomen, dit gebeuren dient verder te leven in het hart.
Gezien op 25 april 2022, CC Mechelen, onder het maanlicht.