Rendez-vous met Frans Hals in Haarlem

by Klaas Chielens

Wie was Frans Hals?

Frans Hals (1582/83 – 1666) wordt algemeen als een van de grote Nederlandse schilders uit de Gouden Eeuw gezien. Samen met Vermeer en Rembrandt spant hij de kroon van de toenmalige schilderkunst. Hij staat vooral bekend om zijn portretten, zowel van individuen als van belangrijke groepen in de (voornamelijk Haarlemse) maatschappij.

De familie Hals trok vrij kort na de geboorte van de jonge Frans van Antwerpen naar Haarlem, net zoals veel andere families waarvoor het in Vlaanderen niet meer veilig was onder de Spaanse dreiging. Een periode waarin de Antwerpse bevolking met ongeveer de helft daalde en die vele toonaangevende geleerden zag vertrekken richting het veilige Noorden. Haarlem was daarmee na Amsterdam en Leiden een van de steden waar het meeste Vlamingen heen trokken. (cf. Asaert)

Rendez-vous met Frans Hals

Frans Hals Museum te Haarlem

Periode: Nog tot 30 september.

Rendez-Vous

Het vernieuwde Frans Hals museum (huwelijk tussen het oude Frans Hals museum en het museum “De Hallen”) pakt dit jaar uit met een grootse tentoonstelling. Het rendez-vous slaat niet enkel op de bezoeker die de werken van Hals ontmoet maar gaat nog veel meer over het samenspel dat gemaakt wordt tussen het werk van Frans Hals en zijn tijdgenoten en dat van moderne kunstenaars die zich door zijn werken lieten inspireren.

Anton Henning - Portrait No 528, 2018

Anton Henning
Portrait No. 528, 2018
Olieverf op doek
Courtesy of Anton Henning &
Tim van Laere Gallery

Michaël Borremans - Fire from the Sun, 2017 (serie)

Michaël Borremans
Fire from the Sun, 2017 (serie)
Olieverf op paneel
Courtesy: The Ella, Aedan & Darya Collection
Foto: Peter Cox

…in hof

Het Frans Hals museum heeft twee locaties in de stad. In de locatie ‘hof’ worden de eigenlijke werken van Hals tentoongesteld, samen met nieuw werk. De confrontatie wordt aangegaan tussen de oude meester en artiesten van nu die het werk van Hals herinterpreteren of er, zoals Nedko Solakov op een speelse wijze mee omspringen en het voorzien van annotaties zowel bij het museum als bij de werken zelf.

Ondermeer Michael Borremans, Anton Henning en Nina Katchadourian lieten zich inspireren en deden hun eigen ding met het werk van Hals. Niet door het te kopiëren maar door het te analyseren en te verwerken in een eigen compositie. Borremans Fire from the Sun (2017) bijvoorbeeld wordt gelinkt aan het ontbreken van fysiek geweld in de kindermoord van Maarten van Heemskerck. En zo zijn er ook de portretten van Nina Katchadourian, genaamd “Lavatory Self-Portraits” en Anton Henning in de stijl van Hals maar toch geherinterpreteerd. Luuk Wilmering herwerkt de schilderijen van Hals aan de hand van collages, elders zijn sculpturen en video montages te zien.

Pakkend zijn de getuigenissen van geliefden die elkaar moeten missen. Laurence Aëgerter noteerde de verhalen van verschillende mensen die niet meer samen konden zijn met hun geliefde en de gevoelens die dit met zich meebracht; dit gekoppeld aan de portretten van Stephanus Geraerdts en Isabella Coymans; twee geliefden waarvan de portretten 130 jaar geleden van elkaar gescheiden werden. De eenzame geliefden konden na het optekenen van hun verhaal met potlood een ‘wrijfafbeelding’ maken van de originele geliefde; hun krassen zijn de frustratie van het alleen zijn, een uiting van de onmacht en het verlies dat overblijft. De kwelling tot uitdrukking gebracht.

Medische beeldvorming

Een interessante opstelling is deze waarin geneeskunde studenten het werk van Hals interpreteren. De figuren worden ontleend maar dan aan de hand van hun medische verschijnselen en diagnoses worden naast de schilderijen geplaatst. Opmerkelijk is dat verschillende studenten er toch in slagen de zelfde diagnose te stellen; of, hoe een schilderij ook een beeld geeft van de medische aandoeningen die in de 17e eeuw bij de gegoede burgerij voorkwamen.

… in hal

Het Hof-museum richt zich op de effectieve werken van Frans Hals (en tijdgenoten) in combinatie met hedendaagse artiesten. Het Hal-museum, op de grote markt van Haarlem, richt zich op de imaginaire werken van Frans Hals, op werken die niet bestaan hebben of verloren gegaan zijn. Ook hier is een dialectiek aanwezig met hedendaagse kunstenaars maar dan zonder dat er originele werken van Hals aanwezig zijn. De kunst wordt ontleed tot zijn basis, zoals bij een analyse van een van de schilderijen, Regenten van het St. Elisabeths Gasthuis , door Pavèl van Houten, waar elke kraakje in het canvas wordt geanalyseerd en keurig genoteerd en geplaatst op plexiglas.
Een andere ontleding zijn de Tissues. Stukken van schilderij restauratie waarbij je de afgehaalde lagen vernis kan bekijken die bovenop een van de werken lagen. Intrigerend an sich en toch een stukje Hals in het niets; het doet, zoals het bijschrift ook suggereert, denken aan de lijkwade van Turijn.

De tentoonstelling hier is moderner in opzet, de link met Frans Hals is niet altijd even duidelijk te maken en is daarom misschien uitdagender voor de bezoeker. Toch is het zeker een aanrader. De dubbeltentoonstelling is ideaal om liefhebbers van oude kunst ook het modernere werk te leren ontdekken en, wie weet, appreciëren.

Pavèl van Houten - Craquelé

Pavèl van Houten
Craquellé Analyse

Misschien houdt u ook van:

Wij gebruiken cookies om onze website en de inhoud er van te optimaliseren. Akkoord