Jozef Verlinden brengt de eerste biografie over deze indrukwekkende Belgische ontdekkingsreiziger. De auteur doorzocht decennialang archieven in binnen en buitenland en kreeg als eerste toegang tot het archief van de familie de Gerlache.
Exact 125 jaar geleden in (1898) was de Belgica op de Zuidpool maar wie is nu precies deze ontdekkingsreiziger uit de nationale geschiedenis Adrien de Gerlache?
Adrien de Gerlache (1866-1934)
Adrien is de ontdekkingsreiziger die aan het einde van de 19de eeuw (1897-1899), de eerste Belgische Zuidpoolexpeditie organiseerde. Later ondernam hij nog verschillende pogingen om Antarctica te bezoeken, maar zonder resultaat. Hij hoopte er het toerisme op te starten, aan walvisvaart te doen en een wetenschappelijke basis te bouwen. Toch was Adrien de Gerlache, de ‘aristocraat van de zee’, veel meer dan zeeman en poolreiziger. Hij was een promotor van de wetenschappen, een getalenteerd schrijver, commissaris en bestuurder bij verschillende rederijen, diplomaat, politicus, patriot, kunstkenner en organisator van tentoonstellingen. Verder ontwierp hij het poolschip Endurance en het schoolschip Mercator, en werd directeur-generaal van het Belgisch Zeewezen.
Op het einde van de 19de eeuw waren de twee poolgebieden de laatste grote witte vlekken op de kaarten. En precies deze poolgebieden speelden een belangrijke rol bij de kennis van magnetisme, aangezien de wijzers van een kompas naar wijzen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat op de internationale geografische congressen steeds vaker werd aangedrongen op de verkenning van de poolgebieden. Op het 6de Internationaal Geografisch Congres te Londen in 1895 werd een resolutie aangenomen waarin gesteld werd dat het belangrijkste geografische onderzoek dat nog voor het einde van de eeuw diende verricht te worden, de exploratie van Antarctische gebieden was.
Onderneming en expeditie.
Adrien de Gerlache was al begonnen met het voorbereiden van een expeditie naar Antarctica. Ondanks de welvaart van zijn land moest hij over veel doorzettingsvermogen beschikken om alle weerstand tegen zijn plannen te overwinnen en zijn droom waar te maken. Hij slaagde er uiteindelijk in om de Belgische regering en de bevolking ervan te overtuigen zijn project te steunen. Zijn doel was om wetenschappelijk onderzoek te verrichten in Antarctica en om als eerste de magnetische zuidpool te bereiken. Adrien de Gerlache komt de eer toe de heroïsche tijd van Antarcticaverkenningen geopend te hebben. Hij bedacht, organiseerde en leidde de eerste puur wetenschappelijke expeditie naar Antarctica, die plaatsvond in 1897-1899. Hij bereikte de magnetische pool niet, maar zijn expeditie was de eerste die overwinterde in Antarctica, binnen de zuidpoolcirkel. Zijn expeditie was ook uniek doordat voor het eerst een internationaal team van wetenschappers samenwerkte in Antarctica, wat toen ongebruikelijk was en nu de trend is. Zelden heeft een expeditie naar Antarctica zo’n schat aan wetenschappelijke gegevens opgeleverd als zijn expeditie. In zijn team bevonden zich minstens vier andere personen die de capaciteiten hadden om een poolexpeditie te leiden; twee van hen werden later wereldberoemd: Frederick Cook en Roald Amundsen. Deze expeditie maakte de Gerlache bekend in binnen- en buitenland. Zijn bijdrage tot de verkenning van Antarctica was van dezelfde orde als die van Scott, Shackleton of Amundsen.
De auteur brengt ons het leven van de Gerlache en zijn tijd de fin de siècle.
Vanaf zijn geboorte, jeugd en roeping tot zijn laatste jaren. De auteur brengt de beschrijving van zijn initiatie in de poolnavigatie, de koop van de Belgica en zijn eerste ontmoeting met Nansen, zijn training op de Ingolf en zijn voorbereiding in Noorwegen, tot de eerste vijftien maanden in Antarctica. Dit alles wordt gevolgd door de Société Anonyme du Steamer Belgica en de Sélika-expeditie, de voorbereiding van de Franse Zuidpoolexpeditie en ook zijn privé-leven komt aan bod.
Jozef Verlinden (°1952) is doctor in de wetenschappen en werkte jarenlang in de chemische en de farmaceutische industrie. Hij is al decennia gefascineerd door de poolgebieden en poolreiziger Adrien de Gerlache. Als gids begeleidde hij, onder anderen met Dixie Dansercoer, scheepsreizen naar Antarctica, Noordoost-Groenland en Spitsbergen. Ook publiceerde hij verschillende boeken over het onderwerp en werkte mee aan tentoonstellingen over de Belgische poolexpedities in onder meer Antwerpen, Brussel en Ushuaia.
Adrien de Gerlache de biografie van Jozef Verlinden verschenen bij uitgeverij Davidsfonds in een paperback uitgave blz 589 prijs € 39,99 verkrijgbaar in de boekhandel als online ISBN 978 90 223 3882 7 www.standaarduitgeverij.be