“All that jazz” van Karel Van Keymeulen is niet zomaar een boek. Het is een leeservaring én een luisterervaring waarvoor je best ruim de tijd neemt om optimaal te genieten en te leren. Het is een doordacht uitgestippelde ontdekkingstocht doorheen de geschiedenis van een muziekstijl die ontstond in de straten en cafés van New Orleans als een mix van Afrikaanse muziek, ingevoerd door de slaven, en Europese invloeden en die sindsdien, in nauwelijks honderd jaar, uitgegroeid is tot een globaal vertakte muziekstijl met talloze sub-genres.
DEUREN OPENEN
Van Keymeulen heeft met dit boek niet de intentie een “Geschiedenis van de Jazz” te schrijven of een “Best of Jazz” samen te stellen. Hij wil een portier zijn. Aan de hand van vijftig jazznummers die hij iconisch vindt, wil hij deuren openen om de lezers en luisteraars kennis laten maken met “the sound of surprise” zoals Whitney Lyon Balliet, jazz- en literatuurrecensent bij The New Yorker tussen 1954 en 2001, het noemde.
Something old, Someting new, Something borrowed & Some Blues
“All that jazz” heeft niet alleen aandacht voor de allergrootste of meest bekende iconen – uiteraard komen Coltrane, Davis, Parker, Monk en Rollins er in voor – maar ook voor musici die, zeker voor mensen die nog niet erg vertrouwd zijn met jazz, minder bekend zijn of wat meer zullen verrassen – Lee Morgan, Sonny Clarke of Lennie Tristano, bijvoorbeeld.
De vijftig nummers en muzikanten die in “All that jazz” aan bod komen, spreiden zich uit over een periode tussen 1926 (Jelly Roll Morton met “Sidewalk Blues”) en 2018 (Cécile McLorin Salvant met “The Peacocks” en Joshua Redman met “Unanimity”).
Het boek is verdeeld in acht hoofdstukken – “Drive (cookin’)”, “Swing”, “Spirit”, “Blue Note”, “Blues”, “Suspense”, “Hartstocht” en “Surprise”. In ieder hoofdstuk wordt stilgestaan bij nummers die binnen die karakteristieke sfeer passen.
Lezen en (vooral) luisteren
De opbouw van het boek is bij elk van de vijftig nummers dezelfde. Van Keymeulen vertrekt telkens vanuit een beschrijving van wat je precies hoort in het nummer dat je kan beluisteren in de Spotify-afspeellijst die bij het boek hoort. Nieuwkomers in het genre laat hij op die manier op een eenvoudige en klare wijze kennis maken met het jazz-idioom en reikt hij een vocabularium aan om hun eigen beleving van de muziek onder woorden te brengen. Voor de meer ervaren jazzliefhebber is het professionele oor van Van Keymeulen de sleutel op de deur naar een nog betere beluistering. Over wat er te horen valt in Art Blakeys “Moanin’” uit 1959 schrijft Van Keymeulen, als hij het over de opeenvolgende solo’s in het nummer heeft, bijvoorbeeld: “Blakey houdt soeverein de beat aan met een harde, vaste slag. Een drumroll maakt de weg weer vrij voor de piano.” Geen idee hoe vaak wij dat nummer al hoorden of beluisterden, maar pas nadat we die zin gelezen hadden, viel ons die drumroll voor het eerst bewust op.
Bij elk nummer krijg je ook luistertips voor meer “van dezelfde artiest” en meer “in dezelfde sfeer”. Zo kan je, als je een nummer ontdekt dat je bevalt, je ontdekkingstocht meteen buiten het boek en de afspeellijst van het boek verder zetten door die andere nummers en artiesten op te zoeken en te beluisteren.
“All that jazz” is geen boek dat je gewoon, van de eerste tot bij de laatste pagina, leest. Neem de tijd om tijdens en na het lezen uitgebreid te luisteren naar al die parels die Van Keymeulen presenteert.
Weetjes, feitjes en plaatjes
Bij ieder nummer en iedere artiest is er, behalve voor de muziek, ook ruimte voor biografische informatie, achtergrondinformatie over de nummers, wist-je-datjes en opmerkelijke feiten. Op die manier voorkomt Van Keymeulen een te droge jazzgeschiedenis te schrijven, maar geeft hij aan de hand van de verhalen van de muzikanten en de nummer toch een goed beeld over de relatie tussen de muzikanten, hun creativiteit en de samenleving van een bepaalde tijd.
Verder zijn wij ook erg gecharmeerd door de fotografie die voor het boek gebruikt werd – die is bewust korrelig en rauw zoals het muziekgenre zelf zo vaak is – en door de geur van de inkt.
Karel Van Keymeulen; All that jazz. 50 iconische jazznummers voor alle moods; Borgerhoff & Lamberigts; 2020; 226 p.