Menig melomaan en zelfs muzikant zal u het antwoord schuldig blijven op de vraag: Wat is een gigue, een gavotte, een bourrée en zelfs een menuet? En toch, we lezen het honderden malen wanneer we een schijfje Bach opleggen of een programmaboekje openen.
Wim Faas vond dat het hoogtijd werd om daar wat aan te doen en legt de dans achter het woord uit. Niet enkel dat. Hij legt ook het ontstaan van die dans uit en hoe die van plaats van oorsprong naar courante muziekvorm uitgroeide. Hij illustreert daar bij ook de machtsverhoudingen van toen en die invloed op de muziek. Bach (1685-1750) leefde tenslotte in het Duitsland van vlak na de dertigjarige oorlog. Dit terwijl er in Versailles aan het hof decadent werd omgegaan met kunst en muziek in het bijzonder.
Faas verdiept zich al jaren in het leven van Bach en zijn tijdsgenoten en weet de ene relevante anekdote of vertelling na de andere uit zijn mouw te schudden zodat er een totaalbeeld ontstaat over de muziekwereld van toen. Wat tot voor kort zelfs voor de ingewijde een woord zonder al teveel betekenis was – niet veel meer dan een benaming naar een of andere oude dans – wordt nu zelfs begrijpelijk voor de leek, of nog meer, voor de jonge muzikant die nog meer zin in de uitvoering zal kunnen verwerken.
Wat is de relatie tussen de Franse, Italiaanse en Duitse Barok? Is het in c zo dat die dansen Franse benamingen hadden omdat ze van Franse oorsprong waren, of slaan we daar de bal mis? Wat zijn de gevolgen hiervan voor de benamingen van andere ouvertures of suites? Hoe zat Bach als persoon in mekaar en hoe beïnvloedde dat de vorm en stijl van zijn composities – naar het schijnt kon hij af en toe wel flink uitschuiven dus.
Heel veel vragen waar u in een zeer vlotte vertelstijl een antwoord op leest. Het boek nodigt uit om de volgende keer dat u op een concert zit of een schijfje oplegt driemaal zo goed te gaan luisteren. Het zal u niet minder ontspannen, want u zult ontdekkingen doen. Misschien vertelt u ze wel aan iemand door. Want daar gaat het bij Bach over. Dat gevoel dat hij het begin was van zoveel moois, van een traditie die hij doorgaf. Of hij zich daar zelf zo heel bewust van was, zullen we nooit echt weten. Wat het met ons doet als mens wel, en dat geeft ons de verplichting tot letterlijke en figuurlijke overgave.
Bezoekt u trouwens ook gerust de blog van Faas, waarop u ook zijn andere boeken en zoveel meer weetjes over de boeiende periode van de Barok, met Johann Sebastian Bach als hoofdrolspeler, in te weten komt.
ISBN 9789461533722 – Uitgeverij Aspekt – Glossy paperback, 192 blz.