Sinds de vroegste geschiedenis hebben mensen een besef van een hiernamaals, van een leven na de dood. De vroegste verwijzingen naar een wereld na de dood stammen uit de oude steentijd, oftewel het vroeg paleolithicum 60.000 tot 10.000 jaar geleden. In deze tijd kregen de doden al grafgiften mee zoals, sierraden en werktuigen.
In dit boek is een groot aantal voorstellingen van hemel, hel en andere werelden na de dood voor het eerst in de geschiedenis van de mensheid in kaart gebracht.
In 18 rijk geïllustreerde hoofstukken zijn kaarten opgenomen van o.m. de oude Mesopotamische onderwereld, het Oude-Egyptische Duat, de klassieke Hades, het oud-testamentische hiernamaals, de hindoeïstische en boeddhistische werelden aan gene zijde, de Islamitische hemelen en hellen, het hemelse Jeruzalem, de helleput en de louteringsberg van Dante, de paradijstuinen van de Renaissance en de postmortale beelden van de Reformatie en de Contrareformatie.
Al lezend beland ik via Hebreeuwse beschouwingen, Keltische en Germaanse dodenrijken via de eilanden van Sint-brandan op bladzijde 143 in het Smulpapenparadijs Cocagne en Luilekkerland.
Luilekkerland, het heerlijke snoepparadijs voor kinderen achter de rijstebrijberg, heeft historische wortels tot diep in de middeleeuwen. In die tijd bestond er in Europa al een dergelijk land. Het was echter niet voor kinderen bedoeld maar voor volwassenen en het stond in verband met de hiernamaals beelden van die tijd. Voor de modale middeleeuwer was het leven een dagelijkse strijd om het bestaan. Een van de weinige manieren om hier aan te ontsnappen was dagdromen over een imaginair land waar alles beter was. Het heette Cocagne, en het leven was er zoet. Voedsel en drank boden zich er zelf spontaan aan en daar hoefden je helemaal niets voor te doen. Sterker nog, werken was verboden in het heerlijke Cocagne. Je had er wijnrivieren, geroosterde vis, gebraden ganzen en woningen van vlees, vis en gebak en nog veel meer heerlijks. De Vlaamse schilder Pieter Bruegel de Oude heeft er een prachtig schilderij van gemaakt dat Cocagne als Luilekkerland voor Volwassenen toont.
De beelden van dit heerlijke Cocagne ontstonden in de eerste plaats als reactie op de dagelijkse portie ellende die de middeleeuwer te verstouwen had. Een land zonder honger, ziekte en oorlog was voor de doorsnee-Europeaan per definitie al een paradijs op aarde.
We laten ons verder meevoeren langs aardse utopieën om te eindigen bij Abstracties, symbolen en minimalisme. Het hedendaagse hiernamaals.
Dit mooie gedocumenteerde boek neemt u mee op tijdreis door 5000 jaar cultuurgeschiedenis en brengt een groot aantal beelden van hemel, hel en andere postmortale werelden op uitmuntende wijze in kaart.
Guido Derksens is geograaf, schrijver en journalist; hij publiceerde meer dan vijftig boeken.
Martin van Mousch is historicus en werkt in het voortgezet onderwijs.
Hemel en hel in kaart gebracht verscheen bij Uitgeverij Davidsfonds in een hardcover editie blz 215 prijs € 34,99 verkrijgbaar in de betere boekhandel als online.