Leningrad, het einde van de jaren dertig. Kunst kende voorschriften, dus ook muziek. De staat maakte uit wat mooi was. Mentale slachtoffers waren de vele goede componisten die destijds moesten schrijven volgens opgedragen regels. Wie dit niet deed, werd opgepakt.
Schostakovich
Schrijver Julian Barnes kruipt in het hoofd van Dmitri Dmitriëvitsj Shostakovich en beschrijft het culturele sovjet-terreur aan de hand van wat de componist allemaal zou kunnen gedacht en opgevangen hebben. Het verhaal is fictief, maar gebaseerd op historische feiten. De details zullen we nooit kennen.
Sarcasme
Als jonge huisvader was de componist doodsbang opgepakt te worden. Om zijn gezin te beschermen plooide hij voor de sovjetwetten. Uit protest ging hij eentoniger schrijven en werd hij steeds cynischer. Al wat hij misschien had willen zeggen over de situatie, over hoe muziek werkt en over hoe andere componisten het deden vindt u in één grote – cynische, hoe kan het ook anders – mijmering terug in dit boek.
De mijmeringen zijn trouwens bijzonder leerrijk. Er wordt teruggegrepen naar vroege componisten, hun uitspraken en composities. Hierdoor wordt een gezonde honger opgewekt bij de lezer.
Reële fictie
Het boek bewijst – fictief zijnde – dat een groot deel van de dictatuur fictief was desondanks alle overgebleven bronnen. Men zal nooit weten wie wat verklaarde uit angst of opportunisme; noch muzikanten, noch componisten en zelfs noch politici.
Auteur Julian Barnes geeft hierbij de essentie weer van waaruit alle kunst moet beginnen: vrijheid.
Dus wat zult u beluisteren na het lezen van dit boek: Schostakovich zelf of gaat u voor een streepje Mozart, maar dan op aanraden van Dmitri?
Poesjkin had Mozart de woorden in de mond gelegd: Genialiteit en slechtheid, die twee zijn onverenigbaar. Vindt u ook niet?
ISBN9789025451790 222blz.
www.atlascontact.nl
www.julianbarnes.com
