Een man met een missie, auteur en hoogleraar Freddy Mortier houdt van de muziek van Wagner op zo’n begeesterende manier dat hij graag vertelt hoe dat komt en waarom er een nieuw licht moet geworpen worden op de componist. Hij belicht daarbij ook Wagners persoonlijke leven en overtuigingen, ontkracht alle fabeltjes en verklaart enige logica.
Geheel
Eerst en vooral dient gezegd te worden dat het boek zeer aangenaam in de hand ligt, een rustgevende kaft in zacht sèvre-blauw met een fris wit borstbeeld nodigen de lezer uit voor een verhelderende blik op de materie. Ook de leesspiegel en tussentitels roepen meteen de juiste vragen op. Wanneer men begint te lezen, kan men de indruk krijgen dat er enige voorkennis vereist is voor dit werk, maar de passie van de auteur zorgt er snel voor dat ook de leek gedreven op zoek gaat, naar de toch wel mysterieuze figuur die Wagner was.
U wordt meegesleept in een historisch landschap waarin andere literaire en mythologische figuren uw pad zullen kruisen en waardoor u dus op meerdere verhalen stuit. En dat was nu net het zo mooi omvattende aan Richard Wagner zelf. Het is niet alleen zo dat hij kunst als een totaalprincipe zag. Decors, schilderkunst, beelden, geschiedenis en literatuur wist hij onder de noemer van muziek, meer gespecifieerd opera te verwerken op een manier dat het enkel maar impact kon hebben. Wel, zo doet Mortier het ook bij het schrijven van dit boek. Hij benadrukt het magistrale door het verhaal erachter.
Tegenstellingen
Wagner wordt vaak weggezet als onaangenaam betweter, rechts avant la lettre, rivaal van Nietzsche enz. Men is ervoor of men is ertegen. Maar verdiepte u zich ooit? Wanneer u dit boek leest, zult u merken dat er meer mythe en kortzichtige achterklap ontstond de jongste decennia dan dat er echte informatie op de markt kwam. De reden is o.a. dat er na de Tweede Wereldoorlog nauwelijks nog een boek verscheen dat duidelijk onderscheid maakte tussen Wagner-interpretaties over de gehele tijdlijn. Dit boek kaart het probleem aan en geeft verklaringen. We ontdekken een componist waar veel staatsmannen en intellectuelen, filosofen en schrijvers geniep toch een beetje jaloers op waren, een man die tot zelfs zijn dagelijkse levensstijl inrichtte naar het geheel waarbinnen hij zijn creaties zag. Dat geheel mocht best overdonderen.
Dit boek is geen typische biografie, geen verhaal over een man, een genie dat wordt geboren, op punt A en B studeert aan universiteit C, die dan trouwt met vrouw X of Y en zoveel kinderen krijgt, dit en dat schrijft en dan sterft. Geen tijdlijnen, maar feiten sleuren u mee in een verhaal van verhalen. We leren de man kennen via zijn filosofie die uitstraalde in zijn werk. Geen betere manier om Wagner te leren kennen, dan de symboliek in zijn dialogen gecombineerd met klanken te verklaren. Niet enkel hoe hij verhalen aanpaste en waarom. Het waarom rond bewegingen die hem onterecht postuum voor hun kar spanden wordt ontmaskerd.
Samen
Het gaat niet vervelen, want in het laatste deel van het boek, wordt u meegenomen naar het verhaal van Parsifal op zo’n manier dat u zich in een betere fantasy-reeks waant. Niets mis mee, wat populaire cultuur. Mortier citeert zelfs Kurt Cobain. En dat is mooi, een boek voor het hele volk, Wagner leren kennen aan een publiek dat er in de eerste instantie nooit aan zou beginnen. Dit gecombineerd met een interessante visie met heel wat nieuwe inzichten voor de doorwinterde melomaan.
Bescheiden invoeging van mooie oude prenten en een stevige bibliografie mét duiding. Leest als een trein.
Wagner, de Graal, een nirvana
Richard Wagner, De man die opera voor het volk maakte
http://Pelckmansuitgevers.be ISBN 978-94-6310-509-5, 259 blz., 27,50 euro