Muziek heeft zin voor iedereen

by Knopskaya
De zin van muziek, Leo Samama

 Ja wat is muziek in feite? Een deel van de muziek, de klassieke muziek (en dat is al een ruim gerokken begrip), komt aan bod in ons webmagazine Klassiek Centraal. Maar is muziek niet veel meer? Om hoe-wie-wat-waarom-wanneer beter te begrijpen, is er nu ‘De zin van muziek’ van Leo Samama.

Wanneer men het boek opent, ziet men meteen heel duidelijk waarover het gaat. De overzichtelijke structuur maakt de lezer onmiddellijk nieuwsgierig naar wat hij te lezen krijgt. Alles wordt van haartje tot draadje piekfijn uitgelegd. Een leek kan perfect weten waar alles rond draait, maar ook een ervaren muziekkenner komt nog van alles te weten waar hij niet eerder bij stilstond.

Wat is muziek?

Het niveau wordt zorgvuldig opgebouwd. Wat is muziek? Hoe ontstaat een melodie? Wat is een componist en hoe komt hij tot een compositie? Naast de rol van diegenen die de muziek componeren en uitvoeren, wordt ook de rol uitgediept van zij die de muziek beluisteren en ervaren.

Er worden verschillende praktische voorbeelden aangehaald bij ieder hoofdstuk. Zo neemt de auteur Schubert als voorbeeld bij “Wat is een componist?”.  Hij vertelt niet enkel hoe deze componist muzikaal te werk ging, maar ook hoe zijn componist-zijn, zijn dagelijkse leven beïnvloedde. Er wordt dus ook als het ware een blik achter de schermen geboden, of om het modern uit te drukken een “making of”.

Zinvolle vragen       

Zit er emotie in muziek? Samama stelt vragen die voor de meesten onder ons geen vraag zijn. “Tuurlijk zit er emotie in muziek”, zouden de meesten antwoorden. Samama legt uit dat indien dit zo zou zijn, dat iedereen dan dezelfde emotie zou ervaren bij het beluisteren van een bepaald muziekstuk. Dit is echter niet zo. Muziek waar de ene mens blij van wordt, maakt de andere extreem triest, bij nog een andere roept zij dan weer die speciale herinnering op.

Samama beschrijft muziek zelf als een soort van kader, waar iedereen in kan schilderen wat hij ervaart. Dezelfde muziek kan dus voor iedereen een andere zin hebben. Hij benadert muziek ook als taal. Hij legt uit hoe muziek het perfecte communicatiemiddel is bij verschillende gelegenheden en levensgebeurtenissen en hoe de betekenis van muziek door de tijd heen is veranderd. Hierbij gebruikt hij de Mattheüs-passie van Johann Sebastian Bach als praktisch voorbeeld. Voor ons is het een niet weg te denken compositie rond Paastijd, maar vroeger werden er jaarlijks stukken gecomponeerd voor Pasen, Kerst en andere (kerkelijke) feesten.

Het is ook zo dat naast het feit dat de Mattheüs-passie meestal enkel rond de Paastijd werd en nog steeds wordt opgevoerd, dat ze ook ‘een leuk deuntje’ is tijdens de rest van het jaar.

Samama’s uitdrukking, ‘een leuk deuntje’, geeft perfect het aangename, narratieve karakter van het boek weer. Het lijkt wel of je op de trein bent gaan zitten naast een boeiende persoon waarmee je aan de praat raakt en waarbij je besluit nog niet af te stappen, omdat je nieuwsgierig bent naar wat hij nog meer te zeggen kan hebben. Je krijgt het gevoel dat er links een fabrieksarbeider kan komen bijzitten en rechts een magistraat en dat jullie alle drie even geboeid gaan blijven zitten luisteren naar deze persoon die alles zo simpel, zo helder en toch zo volledig verklaart. Op deze manier schrijven is een gave waarover weinigen beschikken. Samama is duidelijk één van deze schrijvers.

Leerrijk

Door het overzichtelijke karakter, de duidelijke opbouw, het to the point karakter en de technische volledigheid zou dit werk perfect kunnen dienen als een inleiding tot de musicologie binnen een academisch kader en daardoor verdient het zonder enige twijfel de titel van belangrijk naslagwerk.

De auteur

Leo Samama is componist en musicoloog. Hij was jarenlang docent aan het Utrechts conservatorium én de Utrechtse universiteit. Vervolgens was hij als artistiek coördinator verbonden aan het Residentie Orkest en werd hij directeur aan het Nederlands Kamerkoor. Daarnaast is hij dan ook nog eens schrijver van verscheidene boeken.

Misschien houdt u ook van:

Wij gebruiken cookies om onze website en de inhoud er van te optimaliseren. Akkoord