Nominatie Gouden Label – Dit boek – dat een literair debuut genoemd wordt – doet de lezer knikken vol ongeloof. De reden is simpel. Het boek leest als een trein, voelt als een huis van vertrouwen en barst van de levenservaring – zowel inhoudelijk als qua schrijfstijl. Laat de 706 bladzijden u vooral niet afschrikken.
Wat onmiddellijk opvalt wanneer men het boek openslaat, is de manier waarop een historisch gegeven via een fictief verhaal wordt uitgelegd. Dat men het drama ervan aanvoelt. Daan Esch laat de lezer deel uitmaken van de belevingswereld van jonge castraten in het barokke Italië van de zeventiende eeuw. Via het verhaal van Arcangelo, een jonge student, komt men in aanraking met de werkelijkheid achter het woord castraat.
De mythe weerlegd
Een castraat is zoveel meer dan een kleine jongen die later geen kinderen zal krijgen, maar mooi zal kunnen zingen. Het is allemaal niet zo romantisch. Castraat worden, was vaak een uitweg uit de armoede die in het beste geval – want niet iedereen overleefde de ingreep – het pad plaveide naar een zangopleiding. En dan was de vraag nog of men deze aankon. Ook de zangopleiding was eenzaam. Jonge castraten genoten immers een voorkeursbehandeling op internaat. Pesterijen waren een logisch gevolg. Het aantal weggelopen – en nooit teruggevonden – castraten is verbazingwekkend hoog.
Ook fysiek was de impact niet te onderschatten. Hun beendergestel ontwikkelde verschillend dan dat van hun leeftijdsgenoten. Ze hadden langere benen, een kleiner hoofd en een grotere borstkas. Hen horen zingen, moet zowat iets geweest zijn als het horen van de snaren van een viool die over een contrabas werden gespannen in combinatie met het gebruik van een oneindig lange strijkstok. Kwam hun carrière tot een goed einde, werden ze ontvangen als grote sterren. Dit gold slechts voor een klein deel. Er zijn verhalen over files voor stadspoorten waardoor de koets van de ster van de avond de stad zelfs niet binnen raakte. De prijs – of het doekje voor het bloeden – voor de eenzaamheid …
Papieren opera
Het is zoals het op de achterflap staat te lezen: Stem is een literair avontuur tegen de achtergrond van het Italïe van de zeventiende eeuw, een allegorie over de broze kracht van de stem en de verwoestende impact van het zwijgen.
Al deze elementen komen naar voor in Stem. Daan Esch schrijft duidelijk met kennis van zaken. Hij studeerde letteren, filosofie, economie en zang. Hij was dramaturg bij betere operahuizen en werkte als communicatiemanager.
Wat het boek ook zo fijn maakt, is het taalgebruik. Het is niet enkel opgedeeld zoals een klassieke opera – een epiloog en vier akten. De taal leent er zich ook helemaal toe. Dialoog, verhaal en citaten wisselen mekaar op een boeiende manier af. Alles wordt lyrisch en doorspekt met beeldtaal omschreven, zoals in een echte opera. Het gebruik van Italiaanse terminologie verhoogt de belevingsfactor.
Zwijg niet Daan, blijf spreken. Je hebt nog heel wat te vertellen.
…Er zit een gaatje in de wereld en Arcangelo kruipt erdoor…
- WAT: Stem
- WIE: Daan Esch
- UITGAVE: Lannoo, ISBN 978 94 014 4403 3, 706 blz.