Carlo Schreiber bezocht van 17 tot en met 20 juli het “Festival International de Mandoline de Castellar”. Zijn recensie kunt u hier eerdaags raadplegen. Twee jaar terug schreef hij een lezing, waarvan we u nu de synopsis laten lezen om u alvast in de sfeer te brengen.
De mandoline dateert uit de 15e eeuw. De meest voorkomende mandoline geëvolueerd uit de luitfamilie, is de zogenaamde “Napolitaanse mandoline”. Deze verscheen rond 1750, gekenmerkt door een uitpuilende rug en een traanvormig lichaam.
Het instrument beschikt over vier dubbele stalen snaren, afgestemd zoals een viool. Het wordt bespeeld met een plectrum die de snaren laat trillen om de typische tremolo’s van het instrument uit te voeren.
De geschiedenis van de mandoline gaat samen met de evoluties van de artistieke smaak aan de Franse en vooral aan de Italiaanse hoven van de zeventiende en achttiende eeuw.
De bekende Italiaanse componist Antonio Vivaldi (1678-1741) schreef meerdere concerti voor mandoline.
Gabriele Leone (1725-1790) componist, violist en mandolinist deed waarschijnlijk het meeste voor de erkenning van het instrument. Leone’s virtuositeit was onvergelijkbaar, namelijk door de prestatie om twee verschillende tonen op hetzelfde paar snaren te spelen. Het is pas einde van de 20e eeuw dat instrumentalisten deze techniek opnieuw toepassen.
Na de Franse revolutie verdwijnt het bespelen van het instrument in Frankrijk en zelfs in Italië, met uitzondering van Florence. De mandoline wordt echter in Duitsland, Bohemen en Wenen verspreid.
W.A. Mozart (1756-1791) gebruikt de mandoline als begeleiding in de bekende “Serenade” in zijn opera “Don Giovanni”. Canzonetta – Deh vieni alla finestra. Laurent Naouri (baryton) en Julien Martineau (mandoline).
Johan Nepomuk Hummel (1778-1837) componeerde een concerto voor mandoline in Praag in 1799, evenals Ludwig van Beethoven (1770-1827) die studenten had die de mandoline speelden en die hij op de piano begeleidde.
Alon Sariel (mandoline) en Michaël Tsalka(fortepiano)
Beethoven: Andante con Variazioni
Het is pas in het begin van de twintigste eeuw dat er overal in Europa veel ensembles het instrument voor ontspanning beoefenen. De mandoline wordt door miljoenen liefhebbbers bespeeld. Deze ensembles zullen op hun beurt na de oorlog stilaan verdwijnen omdat ze zich niet aan de smaak van de Verenigde Staten hebben aangepast. Het is alleen in de afgelopen jaren, met de trend van barokmuziek in het bijzonder, dat kunstenaars van klassieke opleiding de mandoline herontdekken. Ook in Japan is er een grote interesse voor de mandoline. Meerdere mandoline orkesten in lijn met de passie van dit land voor Europese klassieke muziek, maar ook omdat de mandoline doet denken aan oude, traditionele Japanse instrumenten. Yasuo Kuwahara “Song of Japanese Autumn” Mandolin Ensemble Hibiki (Japan).
Vóór de oorlog waren er meerdere mandoline-orkesten in Polen , ook Joodse orkesten. Shimon Peres, de president van Israël, maakte deel uit van een joods mandoline-orkest in Vishnyeva (foto in bijlage)
In Ger (Gora Kalwaria) was er een joods orkest van mandolines.
De meeste leden van het orkest kwamen om in de vernietigingskamp Treblinka.
Enkele jaren geleden kwamen de beste mandolinisten van over de hele wereld samen om het “Ger Mandolin Orchestra” voor een paar concerten opnieuw te creëren
Men kan een zeer ontroerende documentaire op YouTube zien:
De violist Simha Nathanson emigreerde in 1972 vanuit de Sovjet-Unie naar Israël. Teveel vioolleraars op de Jerusalem Music Academy en op het Conservatorium van Tel-Aviv. Hij vestigde zich in Beersheva, een stad in het zuiden van Israël, in de Negev-woestijn. Het identieke akkoord van de viool en de mandoline maakt het mogelijk om de meeste vioolcomposities op de mandoline uit te voeren.
Foto: Mandoline orkest met Shimon Peres
Simha Nathanson creëerde er een mandoline school en een orkest van mandolines. Het instrument is goedkoop, voor iedereen toegankelijk. Onder zijn studenten telt men Avi Avital die een schitterende internationale carrière als solist maakt. Avi Avital herinnert zich nog steeds met genegenheid de dag dat hij voor de eerste keer een mandoline vasthield.
Slechts acht jaar oud en woonachtig met zijn gezin in de zuidelijke Israëlische stad Beersheva, werd de student van de lagere school meteen geboeid door het snaarinstrument. Toch kon de jonge Avi zich nooit voorstellen dat hij op het punt stond een levenslange muzikale reis te maken met de titel van “Mandolin Superstar”.
“Er was een groot jeugdorkest voor mandoline in Beersheva toen ik opgroeide,” zegt Avi Avital.
“Ik zag een concert met 40 kinderen die de mandoline samen op een dag speelden en het werd iets waaraan ik echt wilde meedoen”.
Avital is ’s werelds eerste mandoline-speler die een klassieke Grammy-nominatie ontvangt. Internationaal erkend als één van de meest opwindende en innovatieve muzikanten van zijn generatie, is hij in uitverkochte zalen in de hele wereld opgetreden: Carnegie Hall in New-York tot het Berlin Philharmonic Centre en de Wigmore Hall in Londen, evenals met het Israel Philharmonic Orchestra. In 2012 heb ik hem in deSingel in Antwerpen uitgenodigd.
“Ik vind het geweldig”, zegt hij over zijn supportersbasis voor sociale media. “Het is een geweldige manier om contact te maken met doelgroepen en om te zien wat ze leuk vinden en om hun commentaren te delen. “
“Ik heb altijd genoten van het bespelen van een instrument dat geen conventioneel of gewoon muziekinstrument is. Als kunstenaar geeft het mij een enorme creatieve vrijheid. Daar is een grote voldoening in”.
Na zijn afstuderen aan de Jerusalem Music Academy en vervolgens het Conservatorio Cesare Pollini in Padua, Italië, verhuisde Avital naar Berlijn. Het is een stad die een toevluchtsoord is geworden voor artiesten en musici van over de hele wereld.
“Berlijn is nu een geweldig centrum voor klassieke muziek en voor kunst in het algemeen is het een plek waar innovatie en creativiteit een heel nieuw terrein hebben gevonden”, bevestigt Avital.
“Het verbaast me hoeveel creatieve energie Berlijn heeft. Het is natuurlijk verrassend vanwege de geschiedenis. “
Inderdaad, de donkerste geschiedenis van Berlijn is iets dat Avital niet kan en zeker niet probeert te ontsnappen.
“Het is een keuze om hier in Berlijn te wonen, niet zoals een Engelsman die ervoor kiest om in Frankrijk te wonen,” geeft hij toe. “Er is een inhoud die daarbij hoort die verbonden is met mijn cultuur en mijn mensen – met mijn culturele DNA. Het is zeker aanwezig.
Tegelijkertijd herinner ik me een paar jaar geleden een concert met een Israëlisch ensemble in de Wannsee-villa in Berlijn, waar het document van de definitieve oplossing werd ondertekend.
We speelden daar ter herdenking van de Internationale Holocaust Memorial Day en het was een zeer emotioneel concert voor mij.
“Ik had het gevoel dat beetje bij beetje, door Israëlische muziek te spelen, iets in de zeer verontrustende energie van de plek langzaam, langzaam door die kracht van muziek genas.”
Avi Avital speelt op een mandoline van Israelisch luthier Ari Kerman. Een speciaal model met een dubbele bovenkant die een resonerende kamer omsluit, geluidsopeningen aan de zijkant en een bolle rug.
De Franse mandolinist Vincent Beer-Demander speelt o.a. ook oop een Kerman instrument.
Naast het repertorium met de klassieke werken van Vivaldi, Hummel en Calace, heeft Vincent Beer Demander de grote componisten van de cinema gecontacteerd om voor hem nieuwe werken te componeren en transcripties van hun soundtracks.
Zijn CD “Cinema Mandolino” heeft de beste recensies gekregen.
De Amerikaanse componist Lalo Schifrin , auteur van de muziek van de film “Mission Impossible”, heeft voor Vincent Beer Demander een concerto voor mandoline en orkest gecomponeerd die binnenkort opgenomen zal worden met een prestigieus orkest en een concert tour.