Hoe maak je een beladen thema voelbaar en blijf je toch objectief en nuchter bij de feiten? Zoiets leek me steeds een onhaalbaar plan. Tot de avond waarop ik Woesten zag, een theatervoorstelling met muziek in de Arenbergschouwburg.
De avond begon blanco. Geen programmaboekje te bespeuren. Auteur Kris Van Steenberge zou vooraf duiding brengen in een klein lokaaltje naast de foyer. Hij begon zijn betoog met de inspiratie voor zijn roman Woesten. Het verhaal speelt zich af tijdens de eerste wereldoorlog en gaat over het gefluister binnen een dorpsgemeenschap waar een tweeling wordt geboren. Eén van beiden werd verminkt en ging bijgevolg met de naam Nameloos door het leven.
Diezelfde Nameloos gebruikten de jonge makers van het stuk Woesten als inspiratiebron. Niemand wist waar zich aan te verwachten, zelfs voor de auteur was alles een wit blad. We wisten enkel dat er muziek zou zijn. Inderdaad; een pianist, cellist en fluitist maakten hun opwachting op het podium. Er stond ook een soort van hutje met een venstertje en een golfplaten dakje. De acteur ging erin staan en hief het op. Het hutje hing met twee riemen over zijn schouders. Met de handen hield hij letterlijk het hout beurtelings opzij en vooraan vast – houvast.
De muziek zette in, een serene sfeer vulde de zaal. Nameloos begon zijn verhaal in monoloog. Hij sprak op monotone wijze, aan één stuk. Het leek automatische piloot. Zo schetste hij het leven op de vlucht, want hoe kan men zich op dat moment anders voelen dan gestuurd en verdoofd. De emotie werd subtiel toegevoegd door de muzikanten. De muziekstukken en componisten waren gekozen op basis van sereniteit en harmonie. Geen bombastische barok, geen opzwepende klanken en vooral geen dissonantie. Mooi was hoe bijvoorbeeld het glooiende landschap onderweg werd uitgebeeld door Spiegel im Spiegel van Arvo Pärt.
De acteerprestatie was overtuigend sterk, en verdient extra aandacht omwille van het technisch defectje dat plaatsvond. Het microfoontje liet het namelijk afweten. Trots ging Nameloos verder. Alle emotie bevond zich in zijn knikken en knipperen, alsook in zijn schouders. Niemand vond het erg. Hij was net als Nameloos dapper en ging verder, omdat hij geen andere keuze had.
Ter informatie
Achteraf bleef ik wel met een prangende vraag zitten. Tijdens het voorwoord werd gesproken over een Middelnederlands manuscript, Valentijn en Nameloos. Het zou zich in de Centrale Bibliotheek op het Ladeuzeplein in Leuven bevinden. Het zou ook nog maar driehonderd jaar oud zijn. Vreemde combinatie leek me, dus ik zocht opheldering.
Het oorspronkelijke document dateert uit de veertiende eeuw en bevindt zich niet in Leuven. Er bevinden zich wel fragmenten van in de Gentse universiteitsbibliotheek – klik hier. Verondersteld wordt dat de rest van het manuscript zelf verspreid geraakt is of zelfs deels verloren. Wel is er in het reservemagazijn in Leuven een latere kopie terug te vinden. Deze is inderdaad driehonderd jaar oud en draagt volgende titel: Een schoon historie van Valentijn ende Oursson, de twee edele vroome ridders. (BIBC | BRES 7B859).
Een roman, een Middeleeuws verhaal en een theaterstuk: u heeft dus nog heel wat te lezen en te ontdekken.
- WAT: Woesten
- WIE: Thomas Janssens, Vitaly Pisarenko, Blaz Snoj en Kacper Nowak
- WAAR: Arenbergschouwburg, Antwerpen
- WANNEER: Maandag, 6 februari 2017
- Foto: mt – Arenbergschouwburg