Expressie, het sleutelwoord van dit album. Laat ons direct met de deur in huis vallen. Erkki-Sven Tüür (geb.1959) staat nu al in het lijstje van de meest invloedrijke Estse dirigenten/componisten. Het is dan ook niet moeilijk wanneer men zijn indrukwekkend grote oeuvre bekijkt dat uit orkestrale en kamermuziek bestaat, vocaal, voor orgel of piano, symfonieën en zelfs filmmuziek. Daarmee haalt hij de Estse muziek uit de Finse schaduw.
Vrijheid
De Estse geschiedenis was moeilijker dan de Finse, zoveel mag gezegd. Het is waar, Estse en Finse muziek kennen grote gelijkenissen, telkens gebaseerd op de Nordische natuurverschijnselen, donker en licht, fauna en flora. Toch heeft het communisme waaronder de Estse bevolking zolang gebukt ging zijn wonden geslagen, waardoor de identiteit van de Esten wil gehoord worden. En dat is de kracht achter het werk van Tüür. Het is geen roep naar vrijheid, eerder een uitdrukking ervan. Hierbij verloochent hij niets. Men hoort stevige expressies die opbouwen, eigen regels, een totale muzikale vrijheid, waarin natuurgeluiden nooit ver zijn. Maar ook dreigingen worden in contrast gezet met rustpunten, als een verhaal.
Blijven ontdekken
Eigenlijk is de muziek een beetje opgebouwd als een haiku, waarvan men zegt dat je hem tweemaal moet horen. Wanneer men de muziek een tweede maal beluistert, neemt men onderliggende ritmes, mathematische structuren en patronen waar. Vrijheid kent zijn beperking, je mag het enkel niet voelen. Alles moet vrij zijn binnen een begrensde logica. Het is dus niet zomaar minimalistisch of avant-garde. Tüür zelf benadert het als de manier waarop een bloem groeit. We kunnen nooit exact weten waar het zijn energie vandaan haalt om te groeien, maar we erkennen de waarde. Zo kan ieder creatief oor ook iets waardevols terugvinden in zijn muziek. Hij vraagt een inspanning van de luisteraar. Dit te weten, geeft de muziek trouwens nog een derde dimensie tijdens het luisteren. Men hoort de contrasten van de maatschappij, politieke dreiging, onmacht, maar alles weergegeven onder een vrij muzikaal denken, want gedachten… die zijn nog altijd vrij.
Dit album betreft kamermuziek voor piano, cello, violen en altviool. Toch ervaart men een schreeuw naar grootsheid. Estland, het grote kleine land. Weinig mensen, maar sterke individuen die willen en mogen spreken, schrijven. Alle expressies die ons menselijk maken zijn toegelaten; angst, liefde machteloosheid, de rust van reflectieve stilte. Te gebruiken om eenzelfde kracht te ontdekken binnen veranderende patronen.
U kunt deze terugvinden in Lost Prayers, Erkki-Sven Tüür – 2020 – ECM new series 2666 481 9540
http://www.outhere-music.fr