In dit tweede deel van het ambitieuze drieluik The Alchemist concentreert het ensemble Magnificat zich op een bijzondere en vaak onderbelichte kant van het oeuvre van Orlandus Lassus: zijn Magnificats gebaseerd op motetten. Deze praktijk, waarbij Lassus bestaande polyfone werken als model gebruikte voor zijn Maria-lofzangen, getuigt van een diepgaand compositorisch vakmanschap én van een grote eerbied voor de muzikale traditie waarin hij stond.
De acht Magnificats op deze dubbel-cd zijn elk geënt op motetten van voorgangers of tijdgenoten zoals Josquin Desprez, Clemens non Papa en ook Lassus zelf. Het resultaat is een subtiele symbiose van imitatie en inventiviteit: Lassus behoudt vaak de thematische contouren van het originele motet, maar herstructureert het materiaal op een manier die volledig in dienst staat van de Magnificat-tekst. Deze intertekstualiteit krijgt in deze opname een bijzondere glans door het feit dat ook de oorspronkelijke motetten worden uitgevoerd, waardoor de luisteraar direct het verband kan horen tussen bron en bewerking.
Magnificat, onder leiding van Philip Cave, zingt met een verfijnde balans tussen expressie en helderheid. De stemmen zijn goed gestructureerd binnen het polyfone weefsel, met een bijzonder zorgvuldige frasering en aandacht voor tekstuitspraak. De sopraanpartijen klinken stralend maar beheerst, terwijl de lagere stemmen een solide fundament bieden dat nergens zwaar of log wordt. In de homofone passages klinkt de samenzang natuurlijk en overtuigend, zonder retorisch effectbejag.
De instrumentale ondersteuning, met onder meer sackbuts, dulciaan, cornetten en orgel, is discreet maar functioneel: ze voegt kleur toe waar nodig, maar blijft trouw aan de vocale kern van het repertoire. De klankbalans tussen stemmen en instrumenten is uitstekend. De akoestiek van de opnameruimte in Oxford biedt voldoende ruimte voor de polyfonie om te ademen, zonder dat de helderheid verloren gaat.
De ruimtelijkheid van de klank in deze opname is tastbaar, de dynamiek natuurlijk, en de details van de polyfone structuur blijven helder aanwezig, zelfs in de rijkst uitgewerkte passages. Het begeleidende boekje is informatief en goed geschreven, met toelichting over de motetten waarop de Magnificats gebaseerd zijn, en uitleg over Lassus’ werkwijze als ‘alchemist’ die bestaand materiaal omzet in liturgische kunst.
Wat deze cd bijzonder maakt, is niet alleen het muzikale niveau van de uitvoering, maar ook de educatieve waarde van het concept. Door het direct naast elkaar plaatsen van motet en Magnificat krijgt de luisteraar inzicht in een componistische techniek die in de zestiende eeuw gebruikelijk was, maar zelden zo inzichtelijk wordt gepresenteerd. Dit maakt het album niet alleen tot een muzikale, maar ook tot een intellectueel boeiende ervaring.
Hoewel het conceptueel sterk en muzikaal overtuigend is, vraagt dit programma van de luisteraar wel enige concentratie. De veelheid aan vergelijkbare vormen – steeds wisselende zettingen van het Magnificat – kan op momenten monotoon lijken voor wie het album in één ruk beluistert. Toch is dit eerder een kwestie van luisterhouding dan van inhoudelijke tekortkoming.
Samengevat is The Alchemist – Volume 2 een indrukwekkende productie die de veelzijdigheid en het vakmanschap van Lassus overtuigend belicht. Magnificat en Philip Cave brengen deze muziek tot leven met transparantie, intensiteit en een diep respect voor de structuur en schoonheid van het bronmateriaal. Voor liefhebbers van renaissancepolyfonie is dit een uitgave die zowel inspireert als verrijkt.
Een voorbeeldige opname waarin muzikale reconstructie, historisch inzicht en artistieke finesse samenkomen in dienst van een grootmeester van de polyfonie.
CKD 760 http://www.outhere-music.com