Philippus de Monse (Mechelen, 1521-Praag 1603) was zonder twijfel een van de meest bekende componisten van zijn tijd. Hij was meer dan dertig jaar kapelmeester aan het keizerlijke hof van de Habsburgers. Zijn muziek was over het hele continent gekend, iets wat voor die tijd bijna onwaarschijnlijk lijkt. Reizen ging veel trager dan nu. Vooraanstaande drukkers zoals Plantijn drukten zijn werk. Zijn tijdsgenoten prezen hem om zijn kunnen.
Zijn seculier werk betrof meer dan achthonderd Italiaanse madrigalen, een aantal Franse chansons en daarnaast schreef hij kerkelijk zo’n veertig missen en tweehonderdvijftig motetten. Daarnaast schreef hij ook nog stukken die op de scheidingslijn tussen het profane en het sacrale lagen: de madrigale spirituale. Het gaat hierbij meestal om een op muziek gezet gedicht in het Italiaans. Het spirituele madrigaal onderscheidt zich van het wereldlijke doordat er poëzie aan te pas komt. Het is eerder filosofisch van aard, waar het bij het wereldlijke madrigaal eerder gaat om bijvoorbeeld onbeantwoorde liefde.
Aan deze spirituele madrigalen is deze opname bij het label Passacaille compleet gewijd. De bedoeling is dat dit genre wordt opgevoerd door een kleine bezetting aan stemmen die door muziekinstrumenten kunnen worden vervangen. Bedoeling is dat de muziek de inhoud van de tekst zo goed mogelijk probeert weer te geven.
De Monte componeerde zijn spirituele madrigalen tijdens een periode van religieuze onrust. Het protestantisme begon grond te winnen en de scheidingslijn manifesteerde zich uitgerekend in Duitsland. Het waren vooral de Jezuïeten die het katholieke geloof wilden beschermen en kunst binnen hun pedagogie opperden. Het spirituele madrigaal zou daarin worden geïntroduceerd. Het zou de intellectuele lagen van de bevolking hebben aangetrokken.
Ook de Italiaanse dochters speelden een belangrijke rol. Zo componeerde de Monde bvb. 27 spirituele madrigalen op teksten van Vittoria Colonna, een vooruitstrevende dichteres die in goed contact stond met belangrijke figuren binnen de kunst en politiek.
De Cappella Mariana o.l.v. Vojtěch Semerád laat u kennismaken met dit toch wel edele genre. Mooie kronkelende lijnen, pure muzikale elegantie die de tand des tijds al bijna 500 jaar overleefd. Toch wel een beetje onze eigen trots die over de wereld werd uitgedragen en het bewijs hoe erg de Monte zijn tijd vooruit was als bruggenbouwer tussen genres en levensbeschouwingen.
Passacaille 1143 i.s.m. de Alamire Foundation – http://www.outhere-music.com